زنانی که تخمدان‌های آن‌ها به خوبی عمل نمی‌کند و به عدم تخمک گذاری یا تخمک گذاری ضعیف دچارند، با یک مشکل به نام تنبلی تخمدان رو به رو هستند. در واقع تنبلی تخمدان اصطلاحی عامیانه برای بیماری سندروم تخمدان پلی کیستیک است که با PCOS نشان داده میشود. این یک اختلال در غدد درون ریز است که زنان را در سال‌هایی که از نظر جنسی فعال هستند، درگیر می‌کند. در اثر این بیماری، کیسه‌های کوچکی پر از مایع در تخمدان ایجاد شده که به تولید بیش از حد هورمونهای آندروژن و استروژن منجر میشود. برای مشاوره درباره تخمدان پلی کیستیک می‌توانید از دکتر زنان آنلاین حال کمک بگیرید و به صورت چت متنی، تماس صوتی و یا تصویری با گفتگو کنید.
علائم تنبلی تخمدان شامل تغییر در چرخه قاعدگی و رشد بیش از حد موهای زائد در بدن است. این عارضه در صورت عدم درمان می‌تواند باعث اختلال در باروری و عوارض دیگر شود. تشخیص و درمان به موقع آن بسیار مهم است. آمارها نشان می‌دهند که این بیماری یکی از شایع‌ترین اختلالات غدد درون ریز هورمونی است که بین ۸ تا ۲۰ درصد زنان ۱۸ تا ۴۵ ساله را مبتلا می‌کند. بسیاری از این افراد هیچ نشانه‌ای از ابتلا به این بیماری را مشاهده نمی‌کنند.
سندروم تخمدان پلی کیستیک با پیشرفت سایر مشکلات پزشکی مثل مقاومت به انسولین، دیابت نوع ۲، کلسترول بالا، فشار خون بالا و بیماری‌های قلبی در ارتباط است. به نظر میرسد بیش از نیمی از زنان مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک قبل از چهل سالگی به دیابت نوع ۲ مبتلا میشوند. حدود ۷۰ درصد از مشکلات باروری مرتبط با تخمک گذاری زنان به این عارضه مرتبط است. در این مقاله به معرفی و بررسی این بیماری پرداخته میشود.
تنبلی تخمدان چیست
بسیاری از زنان مبتلا به این بیماری یا سندروم تخمدان پلی کیستیک، در تخمدان‌های خود تعدادی کیست دارند. این کیست‌ها همان کیسه‌های کوچک پر از مایعی هستند که درون تخمدان رشد می‌کنند. کیست‌ها به تنهایی مضر نیستند، اما می‌توانند منجر به عدم تعادل در سطح هورمون‌ها شوند. زنان مبتلا به این بیماری احتمالا به ناهنجاری‌های چرخه قاعدگی مثل قاعدگی نامنظم، افزایش سطح آندروژن (هورمون جنسی)، بروز آکنه، چاقی و رشد بیش از حد مو میشوند.
به جز این عوارض، تنبلی تخمدان شایع‌ترین علت ناباروری در زنان است؛ چرا که از تخمک گذاری جلوگیری کرده و تشکیل جنین را غیر ممکن یا دشوار می‌کند. از سوی دیگر، زنان مبتلا به این بیماری در صورت باردار شدن، بیش از سایر زنان به سقط جنین، دیابت بارداری، فشار خون بالا ناشی از بارداری، پره اکلامپسی و زایمان زودرس دچار میشوند.
بیشتر بخوانید: اقدامات قبل از بارداری برای زنان
علت تنبلی تخمدان
به نظر میرسد تا کنون هیچ علت مشخصی برای این بیماری شناسایی نشده باشد. با این حـال پزشکان توانسته‌اند بین بروز این بیماری و افزایش انسولین، التهاب خفیف و ژنتیک ارتباطی برقرار کنند. آن‌چه که در بروز این بیماری نقش دارد عبارت است از:
عوامل خطر
احتمالا ژنتیک نقش مهمی در ابتلای افراد به این بیماری دارد. یعنی کسانی که مادر یا خواهر مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک دارند، بیش از دیگران در معرض ابتلا به این بیماری هستند. به نظر میرسد این مسئله ژنتیکی، عامل اصلی خطر در ابتلا باشد.
گلوکز منبع اصلی انرژی بدن است و به وسیله انسولین ترشح شده از لوزالمعده، در بدن تنظیم میشود. بدن فردی که دچار مقاومت به انسولین است، قادر به استفاده موثر از این ماده نیست. این مسئله باعث ترشح انسولین اضافی برای تامین نیاز به گلوکز در بدن میشود. به نظر میرسد که این انسولین اضافی به دلیل اثرگذاری بر تولید آندروژن، بر قدرت تخمک گذاری زنان تاثیر می‌گذارد. تحقیقات نشان داده است که زنان مبتلا به این بیماری دارای التهاب خفیفی هستند که باعث تحریک تخمدان‌های پلی کیستیک برای تولید آندروژن میشود.
بیشتر بخوانید: انواع روش های ماموگرافی
خطرات مرتبط با سلامتی تنبلی تخمدان
چندین نوع خطر مرتبط با سندروم تخمدان پلی کیستیک شناسایی شده است. خطر ابتلا به سرطان آندومتر، دیابت بارداری، فشار خون بالا ناشی از بارداری، حملات قلبی و سقط جنین از جمله مشکلاتی هستند با این بیماری ارتباط دارند. سایر این مشکلات شامل موارد زیر است:
- دیابت نوع ۲
- ناباروری
- کلسترول بالا
- افزایش چربی بدن
- آپنه خواب
- بیماری کبد
- خونریزی غیر طبیعی رحم
- فشار خون بالا
- چاقی و تبعات روانی آن مثل افسردگی یا عزت نفس پایین
- سندروم متابولیک
- کبد چرب غیر الکلی. برای آشنایی با خطرات کبد چرب این مطلب را بخوانید.
- اضطراب
تنبلی تخمدان با رشد موهای زائد و بروز آکنه در مبتلایان همراه است
علائم تنبلی تخمدان
شایع‌ترین علائم تنبلی تخمدان، به وجود آمدن و رشد کیست در تخمدانها، بی نظمی قاعدگی، رشد موهای زائد (هیر سوتیسم) و افزایش وزن است. سایر علائم آن هم عبارتند از:
- توقف قاعدگی برای مدت طولانی یا آمنوره. اگر می‌خواهید بدانید آمنوره چیست این مقاله را بخوانید.
- سطح آندروژن اضافی
- خونریزی شدید در دوران قاعدگی
- آپنه خواب
- استرس شدید
- فشار خون بالا
- لکه‌های پوستی
- ناباروری
- آکنه
- چرب شدن پوست
- ایجاد شوره سر
- کلسترول و تری گلیسرید بالا
- خستگی
- طاسی الگوی مردانه
- مقاومت به انسولین
- دیابت نوع ۲
- درد لگن
- افسردگی
- افزایش وزن به خصوص تجمع چربی در اطراف کمر
- تیره شدن پوست اطراف گردن
- سردرد
- کاهش میل جنسی
ایا لکه بینی از علائم تنبلی تخمدان است؟
گاهی اوقات، تجربه لکه بینی یا خونریزی نامنظم در میان دوره های قاعدگی ممکن است به وضعیتی به نام “تنبلی تخمدان” نسبت داده شود. از سوی دیگر، بیماری تخمدان پلی کیستیک در درجه اول ناشی از تولید بیش از حد هورمون های مردانه است که از تخمدان ها یا غدد فوق کلیوی منشا می گیرند.
درباره سونوگرافی رحم و تخمدان بیشتر بدانید
جلوگیری از تنبلی تخمدان
چند راه برای ارتقای سلامت تخمدانها وجود دارد که می‌توانید آن ها را برای پیشگیری از تنبلی تخمدان رعایت کنید:
1. حفظ یک رژیم غذایی متعادل
2. به طور منظم ورزش کنید
3. سطوح استرس را مدیریت کنید
4. اجتناب از سیگار کشیدن و محدود کردن مصرف الکل
6. از قرار گرفتن در معرض سموم محیطی خودداری کنید: قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی مضر، سموم و آفت کش های موجود در برخی محصولات پاک کننده، لوازم آرایشی و پلاستیکی را به حداقل برسانید. تا حد امکان محصولات ارگانیک و طبیعی را انتخاب کنید.
7. معاینات منظم
درمان تنبلی تخمدان
به نظر میرسد که هیچ درمان قطعی و مشخصی برای این بیماری وجود ندارد. اما با استفاده از روش‌هایی می‌توان علائم تنبلی تخمدان که فرد را درگیر می‌کند کاهش داد. انتخاب این روش‌ها به شرایط زندگی فرد و تصمیم او برای باردار شدن بستگی دارد. هدف آن‌ها هم کاهش خطر بیماری‌های ثانویه مثل مشکلات قلبی و دیابت است. البته باید حتما زیر نظر دکتر زنان آنلاین باشید و در صورت تحویز، دارو مصرف کنید.
مصرف قرص‌های جلوگیری از بارداری
استفاده منظم از این قرص‌ها می‌تواند به تنظیم شدن تخمک گذاری و قاعدگی کمک کند.
داروهای دیابت
مصرف این داروها در صورت لزوم می‌تواند در مدیریت بیماری دیابت موثر باشد. برای مطالعه بیشتر درباره بیماری دیابت این مقاله را مطالعه کنید.
داروهای باروری
در صورت تمایل افراد به بارداری، پزشک مصرف بعضی از داروها را برای آن‌ها تجویز می‌کند. این داروها شامل کلومیفن (کلومید) که ترکیبی از کلومیفن و متفورمین یا گنادوتروپین‌های تزریقی مثل داروهای تحریک کننده فولیکول (FSH) و هورمون لوتئین ساز (LH) است. در شرایط خاص هم ممکن است مصرف لتروزول یا فمارا برای تحریک تخمک گذاری توصیه شود.
درمان‌های باروری
این موارد شامل لقاح آزمایشگاهی یا IVF است.
درباره کیست پستان در زنان بیشتر بدانید.
مصرف قرص‌های جلوگیری از بارداری یکی از روش‌های درمانی تنبلی تخمدان است
عمل جراحی
انواع روش‌های جراحی برای درمان سندروم تخمدان پلی کیستیک یا تنبلی تخمدان عبارتند از:
- لاپاراسکوپی تخمدان که در این روش به وسیله حفر سوراخ‌های ریز، سطح آندروژن تولید شده را کاهش می‌دهند.
- اووفورکتومی یا تخمدان برداری که در طی آن یک یا هر دو تخمدان برداشته میشود.
- هیسترکتومی که از آن برای برداشتن کامل یا بخشی از رحم استفاده میشود.
- آسپیراسیون کیست که طی آن مایعات را از کیست‌ها خارج می‌کنند.
رشد بیش از حد موها که از عوارض این بیماری است، با قرص اسپیرونولاکتون (آلداکتون) یا افلورنیتین (وانیکا) کاهش می‌یابد. فیناستراید هم ممکن است توصیه شود، اما مصرف آن برای زنانی که قصد بارداری دارند مناسب نیست. هر کسی که از اسپیرونولاکتون استفاده می‌کند باید از روش‌های جلوگیری از بارداری استفاده کند. برای آشنایی بیشتر با انواع روش‌های پیشگیری از بارداری این مقاله را بخوانید.
باردار شدن در حین مصرف این دارو باعث افزایش احتمال نقص مادرزادی در جنین میشود. استفاده از آن در دوران شیردهی هم توصیه نمی‌شود. سایر گزینه‌های مورد استفاده برای مدیریت رشد مو هم شامل لیزر موهای زائد، الکترولیز، مصرف داروهای هورمونی یا استفاده از ویتامین‌ها و مواد معدنی است.
تقویت تخمدان تنبل
پس از علائم تنبلی تخمدان، درمان تنبلی تخمدان به میان می‌آید و حتما باید تحت نظر پزشک و با استفاده از روش‌های درمانی تجویز شده توسط او باشد. با این حـال با استفاده از روش‌هایی می‌توان روند درمان را تسریع و به تقویت تخمدان کمک کرد. از جمله این روش‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
سبک زندگی سالم
مصرف غذاهای سالم و مقوی که حاوی ویتامین‌ها و املاح مورد نیاز بدن هستند، از بهترین راهکارها برای آن است. به این بیماران توصیه میشود که از خوردن غذاهای چرب و فرآوری شده مثل فست فودها به شدت دوری کنند. ورزش کردن و فعالیت بدنی کافی و منظم هم از جمله مواردی است که علاوه بر کاهش علائم این بیماری، در کنترل فشار خون و انسولین هم نقش دارد.
کاهش وزن
متخصصان می‌گویند که کاهش پنج تا ده درصدی وزن می‌تواند باعث کاهش علائم سندروم تخمدان پلی کیستیک شود. لازم است که برنامه کاهش وزن مطابق اصول تغذیه و با برنامه منظم باشد تا کمترین آسیب به فرد وارد شود. برای آشنایی با روش‌های کاهش وزن می‌توانید این مقاله را بخوانید. البته لاغر شدن برای همه افراد آسان نیست. این کار به ویژه برای افرادی که اضافه وزن بسیار زیادی دارند به کندی و با سختی زیاد همراه است. پزشکان در برخی موارد و برای کمک به درمان سندروم تخمدان پلی کیستیک، به این افراد توصیه می‌کنند که از روش های جراحی کاهش وزن استفاده کنند تا زودتر به نتیجه مطلوب برسند.
امروزه طب سنتی مدعی است که با استفاده از ترکیب گیاهان دارویی توانسته داروهایی را برای تقویت تخمدانها تولید کند. آن‌ها معتقدند که این معجون‌ها می‌توانند با تقویت عملکرد تخمدانها، در تنظیم عادت ماهانه و تخمک گذاری منظم موثر باشند. در صورتی که تمایل به استفاده از داروهای گیاهی و طب سنتی برای رفع این مشکل دارید، حتما پیش از مصرف با یک پزشک مشورت و راهنمایی‌های لازم را از او دریافت کنید. گرچه مصرف این ترکیبات بی ضرر به نظر میرسد، اما مصرف خودسرانه آن‌ها ممکن است در برخی افراد با واکنش‌های آلرژیک همراه باشد. گاهی استفاده از این داورها اثرگذاری داروهای دیگر را خنثی کرده و یا با آن‌ها تداخل دارد.
کاهش وزن و خوردن غذاهای سالم می‌تواند باعث تقویت تخمدان تنبل شود
خواص عرق رازیانه در تنبلی تخمدان
به طور کلی عواملی که باعث نوسان در هورمونهای زنانه و مردانه در زنان شود، می‌تواند تنبلی تخمدان را ایجاد کند. یکی از ترکیبات گیاهی که می‌تواند با بالا بردن ترشح هورمونهای زنانه در درمان سندروم تخمدان پلی کیستیک و کنترل علائم آن نقش داشته باشد، عرق رازیانه است. این ماده به دلیل افزایش سطح هورمونهای زنانه، باعث بالا رفتن میل جنسی در آن‌ها هم خواهد شد. برای این منظور توصیه میشود که در روزهای غیر قاعدگی، مقدار یک لیوان عرق رازیانه را به همراه یک قاشق غذاخوری عسل بنوشید.
راجع به دمنوش های گیاهی بیشتر بخوانید.
عرق رازیانه با دارا بودن مقدار زیادی هورمون زنانه، به کاهش مقدار تستوسترون که یک عامل مهم در رشد موهای زائد زنان در اثر این بیماری است هم کمک می‌کند. مصرف عرق رازیانه برای درمان این بیماری بدون مشورت با پزشک به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود. لازم است که در این خصوص با پزشک خود مشورت کرده و در صورتی که در مورد مصرف آن محدودیتی برای شما وجود نداشت، از آن استفاده کنید. برای آشنایی بیشتر درباره درمان‌های گیاهی این بیماری می‌تواند از پزشک متخصص طب سنتی حال راهنمایی بگیرید.
حرف آخر
تنبلی تخمدان همان سندروم تخمدان پلی کیستیک به زبان ساده و عامیانه است که در زنانی که در سنین باروری قرار دارند روی می‌دهد. در اثر این بیماری و به دلیل رشد کیست‌هایی در تخمدان، آن‌ها نمی‌توانند به درستی عمل کرده و وظایف خود را انجام دهند. در نتیجه زنان با مشکلاتی مثل قاعدگی نامنظم، رشد غیر طبیعی موهای زائد بدن و… مواجه میشوند. این بیماری در صورت عدم درمان ممکن است باعث ناباروری در زنان شود. اگر در مورد تنبلی تخمدان یا سندروم تخمدان پلی کیستیک نیاز به راهنمایی تخصصی دارید، همین حالا از پزشکان متخصص حال راهنمایی بگیرید. آیا شما تا کنون با نشانه‌هایی از این بیماری مواجه شده‌اید؟
منابع
