پرومتازین (Promethazine) یک داروی فنوتیازین است که می‌تواند بسیاری از سیگنال‌ها را در مغز و سراسر بدن مسدود کند. سیگنال‌هایی که باعث استفراغ یا واکنش‌های آلرژیک می‌شوند نمونه‌هایی از آن‌ها هستند.

پرومتازین دارویی چند منظوره است که برای رفع مشکلات مربوط به خواب (بی‌خوابی)، آلرژی مثل تب یونجه و کهیر، استفراغ، سرگیجه، سرفه، آبریزش بینی و پیشگیری از دریازدگی و… استفاده می‌شود.

بسیاری از افراد آمپول پرومتازین را می‌شناسند؛ اما این دارو به شکل قرص و شربت هم موجود است. تهیه پرومتازین نیاز به نسخه پزشک دارد و باید از مصرف خودسرانه آن خودداری کنید.

شما همینطور می‌توانید درباره علت سرگیجه و حالت تهوع مطلب مرتبط با آن را در بلاگ بخوانید.

آگاهی از ساختار داروها، نحوه اثرگذاری، مدت زمان ماندگاری و عوارض آن‌ها می‌تواند به افراد کمک کند تا از مشکلات احتمالی ناشی از مصرف داروها پیشگیری کنند. علاوه بر این، دریافت راهنمایی از پزشک متخصص و رعایت توصیه‌های ارائه شده هم به این مسئله کمک می‌کند. حال سامانه‌ای است که دسترسی همه افراد به پزشکان متخصص در همه زمینه‌ها را در تمام ساعت‌ها و روزهای هفته فراهم می‌کند.

چنانچه در مورد مصرف داروی پرومتازین نیاز به راهنمایی پزشکی دارید، می‌توانید از مشاوره دارویی انلاین حال استفاده کنید.

در این مطلب درباره آشنایی با آمپول پرومتازین، نکات کلیدی برای مصرف آن، مزایا، معایب و عوارض این دارو و همچنین مقدار و زمان مصرف آن مواردی را با هم می‌خوانیم.

مشاوره آنلاین دارویی

آمپول پرومتازین چیست

آمپول پرومتازین برای درمان و پیشگیری از تهوع و استفراغ ناشی از شرایط خاص مثل قبل و بعد از جراحی و… یا برای درمان واکنش‌های آلرژیک شدید مورد استفاده قرار می‌گیرد. این آمپول برای درمان واکنش‌های خفیف آلرژیک، زمانی که نمی‌توان از پرومتازون خوراکی استفاده کرد هم کاربرد دارد.

تزریق این آمپول به بیماران، قبل و بعد از عمل (همزمان با سایر داروهای بیهوشی) یا در حین زایمان باعث ایجاد حس آرامش و خواب‌آلودگی می‌شود. از این دارو برای ایجاد عملکرد بهتر برخی از مسکن‌های اپیوئیدی مثل مپریدین هم استفاده می‌شود.

پرومتازین یک آنتی هیستامین است که با مسدود کردن یک ماده طبیعی خاص (هیستامین) که بدن در اثر یک واکنش آلرژیک تولید می‌کند، عمل خواهد کرد. به نظر می‌رسد که سایر اثرات آن مثل خاصیت ضد تهوع، آرام‌بخش و مسکن ممکن است با تاثیر بر سایر مواد طبیعی مانند استیل کولین و تاثیر مستقیم بر قسمت‌های خاصی از مغز عمل کند. استفاده از این آمپول برای کودکان زیر دو سال به دلیل افزایش خطر عوارض جانبی آن مثل تنفس آهسته یا کم عمق تایید نشده است.

توصیه می‌شود این دارو در عمق عضله تزریق شود؛ اما گاهی می‌توان آن را با به صورت آهسته در یک ورید بزرگ تزریق کرد. این دارو نباید در زیر پوست یا داخل شریان تزریق شود. برای رفع مشکلاتی مثل حالت تهوع و استفراغ، بهتر است که آن را طبق دستور پزشک و هر ۴ ساعت در صورت نیاز تزریق کنید.

برای راحتی کارتان میتوانید ازخدمات تزریقات آمپول پرومتازین درمنزل استفاده کنید.

به طور کلی دوز مصرف آمپول پرومتازون و تعداد دفعات دریافت دارو بر اساس سن، وضعیت پزشکی بیمار و پاسخ به درمان، توسط پزشک تعیین می‌شود. دوز مصرفی آن در کودکان بر اساس وزن بیمار خواهد بود. به هیچ‌وجه نباید دوز مصرف و تعداد دفعات آن را به صورت خودسرانه تغییر داده و بر خلاف نظر پزشک عمل کنید. این کار نه تنها کمکی به بهبود سریع‌تر بیماری نمی‌کند، بلکه خطر بروز عوارض جانبی را در فرد افزایش می‌دهد.

نکات کلیدی درباره مصرف پرومتازین

برای بهبود اثربخشی یا کاهش عوارض جانبی ناشی از مصرف آمپول پرومتازین، رعایت چند نکته لازم است؛ از جمله:

• برای جلوگیری از بروز علائم ناشی از بیماری حرکت یا ماشین‌گرفتگی می‌توان از پرومتازین استفاده کرد. بهتر است برای سفر‌های کوتاه حدود یک تا دو ساعت پیش از شروع سفر و در سفرهای طولانی، از شب قبل پرومتازین را مصرف کنید.
• توصیه می‌شود در طول دوره مصرف پرومتازین از نوشیدن الکل پرهیز شود. الکل می‌تواند عوارض جانبی ناشی از مصرف این دارو را افزایش دهد.
• عوارض جانبی اصلی آن شامل خواب‌آلودگی، سرگیجه، سردرد، بی‌قراری و گیجی است. شناخت این عوارض به جلوگیری از مشکلات ناشی از مصرف دارو کمک می‌کند.
• افرادی که از پرومتازین برای کمک به خوابیدن استفاده می‌کنند، بهتر است آن را ۲۰ دقیقه قبل از رفتن به رختخواب مصرف کنند. حدود سی دقیقه طول می‌کشد تا دارو اثرگذاری خود را آغاز کند.

عوارض پرومتازین

پرومتازین هم مانند هر داروی دیگری با عوارض جانبی همراه است. با این حـال همه افراد دچار چنین عوارضی با شدتی مشابه هم نمی‌شوند. برخی از رایج‌ترین این عوارض عبارتند از:

• احساس خستگی و خواب‌آلودگی در طول روز که معمولا بعد از ۱۲ ساعت از بین می‌رود. انجام کارهای حساس و دقیق یا رانندگی پس از مصرف دارو می‌تواند برای مصرف کننده خطرناک باشد.
• کابوس. در صورت تداوم این وضعیت و اختلال در خواب باید با داروساز یا پزشک خود مشورت کنید.
• احساس سرگیجه، ناتوانی در ایستادن روی پاها یا مشکل در تمرکز. توقف فعالیت، دراز کشیدن و استراحت تا زمان رفع علائم می‌تواند به بهبود شرایط کمک کند.
• سردرد. نوشیدن مایعات بیشتر در رفع سردرد موثر است. اگر سردرد بیش از یک هفته طول بکشد باید حتما با پزشک خود مشورت کنید.
• حساسیت نسبت به نور خورشید

افراد بالای 65 سال ممکن است با احساس گیجی، خشکی دهان، تاری دید، مشکل در ادرار کردن و… مواجه شوند. عوارض جانبی جدی هم شامل زرد شدن رنگ پوست یا سفیدی چشم است که می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات کبدی باشد. کبودی یا خونریزی بیش از حد، سفتی یا لرزش عضلانی و حرکات غیرعادی صورت و زبان هم گاهی در افراد روی می‌دهد. واکنش‌های آلرژیک جدی یا آنافیلاکسی هم در موارد نادر نسبت به پرومتازین مشاهده می‌شود.

شواهد قوی مبنی بر مضر بودن مصرف این دارو برای زنان باردار وجود ندارد و به نظر می‌رسد که اثر جدی بر جنین نخواهد داشت. البته عوارض جانبی آمپول پرومتازین مانند احساس خواب‌آلودگی ممکن است برای زنان باردار آزاردهنده باشد. مصرف کوتاه مدت آن برای زنان شیرده هم بی‌ضرر به نظر می‌رسد. با توجه به این که مشخص نیست چه مقدار از این دارو از طریق شیر به نوزاد منتقل می‌شود، بهتر است پیش از مصرف آن در دوران بارداری و شیردهی حتما با پزشک خود مشورت کنید.

بیشتر بخوانید: نحوه استفاده از دستگاه زردی نوزاد

چه کسانی نمی‌توانند پرومتازین مصرف کنند

پرومتازین برای بیشتر بزرگسالان قابل مصرف و بدون مشکل خواهد بود. اما گروهی از افراد لازم است که برای اطمینان از بی‌خطر بودن دارو با پزشک یا داروساز مشورت کنند. این موارد عبارتند از:

• کسانی که سابقه حساسیت‌های دارویی به ویژه حساسیت به پرومتازین را در گذشته داشته‌اند.
• به بیماری چشمی گلوکوم زاویه بسته دچار هستند.
• در ادرار کردن یا تخلیه مثانه خود مشکل دارند.
• به صرع یا هر مشکل دیگری که باعث تشنج می‌شود دچار هستند.
• کسانی که قصد بارداری دارند. این ماده می‌تواند تست‌های بارداری را تحت تاثیر قرار دهند. کسانی که اخیرا پرومتازین مصرف کرده و احتمال بارداری دارند، بهتر است از آزمایش خون را برای اطمینان از بارداری استفاده کنند.
• کسانی که نمی‌توانند الکل مصرف کنند. برخی از محصولات پرومتازین مایع حاوی مقدار بسیار کمی الکل هستند. بنابراین لازم است پیش از مصرف ترکیبات دارو را بررسی کنید.
• کسانی که در روزهای آینده می‌خواهند آزمایش آلرژی بدهند. مصرف این دارو می‌تواند بر نتیجه این آزمایش اثر بگذارد. پس بهتر است از چند روز پیش از انجام آزمایش، مصرف داروهای حاوی پرومتازین با تجویز پزشک قطع شود.

درباره تزریق آمپول در منزل بیشتر بدانید

توصیه می‌شود که به کودکان زیر شش سال داروهای ضد سرفه حاوی پرومتازین داده نشود. انواعی از ترکیبات این دارو هم وجود دارند که برای کودکان بالای شش سال مناسب نیستند. بعضی از داروهای پرومتازون دارای برچسب ۱۲+ و برخی ۱۶+ هستند. پزشک یا داروساز می‌تواند تشخیص دهد که کدام دارو برای کودک شما مناسب است.

زمان و نحوه مصرف پرومتازین

پرومتازین را زمانی مصرف کنید که به آن نیاز دارید؛ مثلا اضطراب دارید، نگران چیزی هستید و یا سرماخوردگی باعث شده که نتوانید بخوابید! استفاده خودسرانه و بدون تجویز این دارو می‌تواند مشکل‌ساز باشد.

مقدار مجاز مصرف دارو بر اساس سن بیمار و نوع بیماری است و لازم است برای اثربخشی بیشتر، دوره مصرف آن کامل باشد. پزشک یا داروسازی که استفاده از پرومتازین را به شما توصیه می‌کند، دستورالعمل‌هایی را در مورد نحوه مصرف آن ارائه خواهد داد. بهتر است این دارو را مطابق توصیه‌های پزشک مصرف کنید. دوزهای معمول برای مصرف پرومتازین با توجه به بیماری عبارتند از:

بیهوشی

۲۵ تا ۵۰ میلی‌گرم آن را می‌توان همزمان با داروهای بیهوشی به بیمار تزریق کرد. این دوز توسط جراح یا متخصص بیهوشی قابل تغییر و تکرار است.

آلرژی

این دارو به شکل‌های مختلفی برای درمان آلرژی قابل استفاده است. می‌توان آن را به شکل قرص 25 یا 5/12 میلی‌گرمی از راه خوراکی یا شیاف مقعدی قبل از غذا یا قبل از خواب استفاده کرد. دوزهای 5/12 یا 25/6 میلی‌گرمی هم به شکل خوراکی یا مقعدی سه بار در روز قابل مصرف هستند.

تهوع و استفراغ در کودکان

تجویز این دارو برای درمان تهوع کودکان بر اساس وزن آن‌ها انجام می‌شود. دوز معمول آن یک میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم از وزن بدن است که باید از راه خوراکی یا مقعدی وارد شود. دوز مصرفی را می‌توان حداکثر هر چهار ساعت تکرار کرد.

تهوع و استفراغ در بزرگسالان

دوز معمول آن ۱۲.۵ تا ۲۵ میلی‌گرم از راه خوراکی، مقعدی یا تزریق به عضله است که هر ۴ تا ۶ ساعت می‌توان تکرار کرد.

آرام‌بخش در کودکان

دوز معمول آن ۱۲.۵ تا ۲۵ میلی‌گرم از راه خوراکی، مقعدی یا تزریق به عضله پیش از خواب است.

آرام‌بخش در بزرگسالان

دوز مناسب آن ۲۵ تا ۵۰ میلی‌گرم است که از راه خوراکی، مقعدی یا تزریق به عضله قبل از خواب مصرف می‌شود. مقدار مجاز آن برای کاهش اضطراب قبل از جراحی حدود ۵۰ میلی‌گرم است که از راه خوراکی یا مقعدی در شب قبل از عمل قابل دریافت است.

واکنش‌های آلرژیک

آمپول پرومتازین در این شرایط کارایی مناسبی دارد. دوز معمول آن 25 میلی‌گرم است که در اسرع وقت پس از شروع واکنش، به عضله تزریق می‌شود. در صورت نیاز می‌توان این کار را هر دو ساعت یک بار تکرار کرد.

بیماری حرکت در کودکان

دوز مناسب آن ۱۲.۵ تا ۲۵ میلی‌گرم از راه خوراکی یا مقعدی تا دو بار در روز است.

بیماری حرکت در بزرگسالان

دوز معمول آن ۲۵ میلی‌گرم از راه خوراکی یا مقعدی حدود یک ساعت قبل از سفر است. در صورت نیاز می‌توان این کار را هر ۸ تا ۱۲ ساعت تکرار کرد. افرادی که سفر طولانی مدت مثل سفر دریایی دارند، می‌توانند پرومتازین را به صورت روزانه ۲۵ میلی‌گرم از راه خوراکی یا مقعدی، دو بار در روز مصرف کنند.

شربت پرومتازین برای کودکان

شربت پرومتازین از جمله داروهایی است که برای درمان تهوع، آلرژی و سرگیجه در کودکان قابل استفاده است. مصرف آن برای کودکان زیر دو سال مجاز نیست؛ اما در کودکان دو تا پنج ساله می‌توان ۵ تا ۱۵ میلی‌گرم از آن را یک یا دو نوبت در روز استفاده کرد. مقدار مصرف مجاز آن در کودکان بین ۵ تا ۱۰ سال هم ۱۰ تا ۱۵ میلی‌گرم حداکثر دو بار در روز است.

از آن‌جا که مصرف آن در برخی از کودکان منجر به عوارض گوارشی می‌شود، بهتر است دارو را به همراه غذا، آب یا شیر مصرف کنند. کودکانی که از پرومتازین استفاده می‌کنند ممکن است با عوارضی مثل تحریک‌پذیری، بی‌اشتهایی یا خواب‌آلودگی مواجه شوند. در مورد عوارض آن در کودک خود حتما با پزشک صحبت کنید.

بیشتر بخوانید: ۱۱ دلیل کم اشتهایی چیست

مزایا و معایب مصرف پرومتازین

هر دارویی دارای مزایا و معایب مشخصی است که پزشک با توجه به نیاز بیمار، مصرف آن را مناسب یا نامناسب تشخیص می‌دهد. مزایای مصرف پرومتازین عبارتند از:

• ارزان بودن
• دارا بودن اشکال مختلف از جمله قرص وشربت خوراکی، شیاف مقعدی و نوع تزریقی
• نسبت به سایر داروهای مشابه اثربخشی بیشتری بر آلرژی دارد.
• در صورت وجود مشکلات کبدی، برای مصرف کننده بی‌خطر است.

از مهم‌ترین معایب پرومتازین هم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• برای کودکان زیر دو سال مناسب نیست.
• افراد مبتلا به مشکلات تنفسی نباید آن را مصرف کنند.
• ممکن است از بهبود سلول‌های خونی بعد از شیمی درمانی جلوگیری کند.
• با برخی داروهای سلامت روان تداخل دارد.

تداخل دارویی پرومتازین

مصرف برخی از داروها همزمان با پرومتازین باعث ایجاد تداخل دارویی یا افزایش عوارض جانبی خواهد شد. این موارد عبارتند از:

• نوعی از داروهای ضد افسردگی به نام مهار کننده مونوآمین اکسیداز مانند فنلزین
• انواعی از مسکن‌های اپیوئید مانند کدئین، مورفین یا اکسی کدون
• مصرف همزمان پرومتازین با هر دارویی که باعث خواب‌آلودگی، خشکی دهان یا اختلال در ادرار کردن شود، باعث بدتر شدن شرایط خواهد شد.
• داروهای ضد سرفه یا سرماخوردگی و سایر مسکن‌های حاوی پرومتازین. مصرف همزمان دو داروی حاوی این ماده باعث مصرف بیش از حد و عوارض ناشی از آن خواهد شد.
• مصرف همزمان با برخی از داروهای گیاهی یا مکمل‌ها که منجر به خواب‌آلودگی، خشکی دهان و… می‌شوند.

بیشتر بخوانید: دلایل ایجاد خشکی دهان

حرف آخر

پرومتازین نوعی آنتی هیستامین بوده که به اشکال مختلف قرص، شربت، شیاف و نوع تزریقی در دسترس است. مصرف آن برای بیشتر بزرگسالان و کودکان بالای دو سال بی‌خطر است؛ اما بهتر است با تجویز پزشک آن را استفاده کنید.

کمک به کاهش علائم آلرژی، ماشین‌گرفتگی، تهوع و استفراغ ناشی از بارداری یا شیمی درمانی و… از مهم‌ترین کاربردهای پرومتازین هستند. خواب‌آلودگی یکی از رایج‌ترین عوارض این دارو است. البته خشکی دهان، تحریک‌پذیری و بی‌قراری هم در برخی از مصرف کنندگان دیده می‌شود. اگر در مورد استفاده از آمپول پرومتازین و سایر اشکال این دارو نیاز به راهنمایی دارید، می‌توانید از پزشکان حال کمک بگیرید. شما از پرومتازین در چه مواردی استفاده می‌کنید؟

سوالات متداول

کاربردهای پرومتازین کدامند؟

از این دارو می‌توان برای موارد متعددی استفاده کرد که مهم‌ترین آن‌ها درمان تهوع و استفراغ مربوط به شرایط خاص مثل سفر یا شیمی درمانی، واکنش‌های آلرژیک مثل کهیر، اضطراب و کاهش علائم آلرژی است. می‌توانید درباره درمان کهیر پوستی این مطلب را هم بخوانید

آیا پرومتازین همان زوفران است؟

خیر. هر دوی این داروها برای درمان تهوع و استفراغ استفاده می‌شوند اما به کلاس‌های دارویی مختلفی تعلق دارند. پرومتازین یک فنوتازین و زوفران یک آنتاگونیست‌ انتخابی گیرنده HT3-5 است.

آیا آمپول پرومتازین برای خواب مفید است؟

بله اما معمولا برای بی‌خوابی مزمن استفاده نمی‌شود. پرومتازین باعث خواب‌آلودگی می‌شود و می‌توان از آن برای کمک به خواب قبل یا بعد از عمل جراحی و موارد مشابه استفاده کرد.

اثرگذاری آمپول پرومتازین چقدر است؟

پرومتازین از حدود ۲۰ دقیقه پس از مصرف شروع به ایجاد حس خواب‌آلودگی می‌کند و این حالت تا حدود ۱۲ ساعت باقی می‌ماند. برای درمان سرفه، سرماخوردگی و آلرژی باید هر ۴ تا ۶ ساعت آن را مصرف کنید.

برای مصرف پرومتازین از چه پزشکی کمک بگیریم؟

تجویز این دارو بر عهده پزشک است و گروه مختلفی از پزشکان از جمله متخصص اطفال، پزشک عمومی و… می‌توانند آن را تجویز کنند. در مورد عوارض جانبی آن هم می‌توانید با پزشک خود یا یک داروساز مشورت کنید.

منابع

webmd.com

nhs.uk

go.drugbank.com

goodrx.com