سوزن سوزن شدن و گزگز دست و پا یک عارضه بسیار شایع و آزار دهنده است که گاهی ممکن است نگران کننده باشد. گزگز پا نسبت به انواع دیگر آن عمومی‌تر و شایع‌تر است. این احساس در بسیاری از موارد موقتی و بی خطر است؛ مثل حالتی که در اثر قرار گرفتن نادرست دست یا پا و فشار بر اعصاب یا خواب‌رفتگی دست و پا روی می‌دهد. در این حالت بعد از رفع فشار و گذشت چند دقیقه این عارضه -که اغلب بدون درد است- به کلی برطرف خواهد شد. اما گاهی احساس گزگز دست و پا یا هر دو می‌تواند شدید، مزمن یا اپیزودیک بوده و یا با علائم دیگری مثل درد، خارش، بی‌حسی و تحلیل رفتن عضلات همراه باشد. در چنین مواردی این عارضه ممکن است نشانه‌ای از یک آسیب عصبی باشد که در اثر عواملی از جمله آسیب‌های تروماتیک، استرس، عفونت‌های باکتریایی یا ویروسی، مواجهه با سم و مواد شیمیایی و یابیماری‌های سیستماتیک مثل دیابت روی می‌دهد. این آسیب‌های عصبی به عنوان نوروپاتی محیطی شناخته می‌شوند.

به طور کلی هر نوع سوزن سوزن شدن و گزگز دست و پا که برای مدت طولانی ادامه داشته باشد، نیاز به پیگیری دارد. این مشکل گاهی با احساس سوزش کف پا هم همراه است. برای مطالعه بیشتر درباره دلایل سوزش کف پا می‌توانید مقاله مرتبط را از وب‌سایت حال بخوانید. هر چه زودتر علت این مسئله شناسایی و برطرف شود، احتمال بروز مشکلات مادام‌العمر کمتر شده و درمان آن نیز زودتر و بهتر انجام خواهد شد.

علت گزگز دست و پا

برخی افراد احساس گزگز را با مور مور شدن پا یا دست توصیف می‌کنند. به طور کلی این عارضه در افرادی که برای مدت طولانی در یک حالت خاص می‌ایستند یا می‌نشینند شایع‌تر است. اعصاب ناحیه در این افراد برای مدت طولانی تحت فشار قرار گرفته و باعث تجربه چنین حسی می‌شود که گاهی به خواب رفتن یا بی‌حسی منجر می‌شود. اما این مسئله تنها دلیل آن نیست. علت گزگز کف پا یا دست می‌تواند به موارد زیر هم مرتبط باشد.

نوروپاتی دیابتی

آسیب عصبی ناشی از بالا بودن قند خون، شایع‌ترین علت بی‌حسی یا گزگز دست و پاست. اگر همراه با این علامت احساس تشنگی و تکرر ادرار دارید، ممکن است دچار دیابت باشید. پزشک می‌تواند به کمک یک آزمایش خون ساده تشخیص دهد که شما به دیابت مبتلا شده‌اید یا خیر. در صورت ابتلا، پزشک به شما کمک خواهد کرد که چه طور آسیب عصبی احتمالی ناشی از این بیماری را کاهش داده یا متوقف کنید. برای آشنایی با دیابت  می‌توانید مقاله مربوط به آن را در وب‌سایت حال مطالعه کنید.

بارداری

جنین در حـال رشد و مایعات اضافی که ممکن است در اثر بارداری در بدن مادر تجمع پیدا کند، می‌تواند باعث فشار بر اعصاب بدن شود. این امر گاهی باعث بی‌حسی، سوزن سوزن شدن و گزگز در بازوها، پاها و دست‌ها می‌شود. هم‌چنین کشیده شدن پوست در ناحیه شکم و پهلو‌ها هم ممکن است چنین حسی را در مادر باردار ایجاد کند. احساس گزگز اندام‌ها پس از زایمان باید از بین برود. در صورت تداوم حتما با یک پزشک مشورت کنید.

اعصاب تحت فشار

برآمدگی یا لغزش دیسک در ستون فقرات می‌تواند به عصبی که در پایین پاها قرار دارد فشار وارد کرده و باعث بی‌حسی یا احساس گزگز در پاها یا مچ آن‌ها شود. برای مطالعه بیشتر درباره دیسک کمر به مقاله‌ای با این موضوع در وب‌سایت حال مراجعه کنید. عصب تحت فشار یا پیچ خورده در مچ دست هم می‌تواند چنین احساسی را ایجاد کند. پزشکان این عارضه را سندروم تونل کارپال می‌نامند. البته پیش از تشخیص این عارضه، انجام آزمایشاتی را برای یافتن علت آن ضروری می‌دانند. پزشک ممکن است استراحت، آتل یا بریس و یا انجام دوره‌های فیزیوتراپی را برای رفع این عارضه تجویز کند. در مواردی هم برای برطرف کردن آن باید از جراحی استفاده کرد.

راه درمان قارچ پا را در اینجا بخوانید

بیماری‌ خودایمنی

برخی از بیماری‌های خودایمنی مثل لوپوس و آرتریت روماتوئید باعث می‌شوند که سیستم عصبی بدن به قسمت‌هایی از آن حمله کرده و آن‌ها را مورد آسیب قرار دهد. این بخش‌ها شامل اعصاب هم می‌شوند. چنین شرایطی ممکن است به آرامی یا به سرعت بروز کرده یا تحت تاثیر برخی از عفونت‌ها تحریک شود. لازم است که پزشک سابقه پزشکی بیمار را به دقت بررسی کند. این کار به او کمک می‌کند تا علت اصلی عارضه را پیدا کرده و درمان‌های مناسب را برای بیمار انتخاب کند.

کمبود ویتامین

کمبود ویتامین B یا E می‌تواند بر اعصاب و سایر قسمت‌های بدن اثر بگذارد. در صورتی که به سوء تغذیه دچار باشید یا رژیم غذایی شما نادرست و فاقد مواد مغذی باشد، ممکن است دچار این مشکلات شوید. پزشک می‌تواند به کمک بررسی نتیجه آزمایش خون شما، کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری را شناسایی کرده و در صورت کمبود، مصرف مکمل غذایی را به شما پیشنهاد دهد. هم‌چنین مصرف مواد غذایی سالم و تازه می‌تواند به تامین مواد مورد نیاز بدن کمک کند.

بیشتر بدانید: برای عفونت کلیه چه بخوریم

مصرف برخی از داروها

مشکلات عصبی گاهی از اثرات جانبی برخی از داروهایی هستند که شما برای درمان سایر مشکلات و بیماری‌های خود مصرف می‌کنید. داروهای شیمی درمانی، اچ آی وی یا ایدز، فشار خون بالا، سل و بعضی از آنتی بیوتیک‌ها که برای درمان عفونت‌ها تجویز می‌شوند، ممکن است باعث احساس ضعف، بی‌حسی و گزگز در دست‌ها و پاها شوند. در صورتی که این عارضه برای شما آزار دهنده است، حتما با پزشک خود مشورت کرده و مصرف هیچ دارویی را خودسرانه قطع نکنید یا دوز مصرف را تغییر ندهید.

عفونت‌ها

بعضی از عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی قادرند که به اعصاب آسیب رسانده و منجر به بی‌حسی یا احساس سوزن سوزن شدن در پاها شوند. برخی از این ویروس‌ها مانند اچ آی وی، بیماری لایم، زونا، هپاتیت B و C و… است. درمان این بیماری‌ها حتما باید زیر نظر پزشک باشد. درمان مناسب با کنترل این بیماری‌ها می‌تواند مشکلاتی مانند گزگز دست و پا را برطرف کند.

نارسایی کلیه

کلیه‌ها نقش حیاتی در بدن انسان دارند. آن‌ها قادرند بدن را از شر سموم مضر و خطرناکی که می‌توانند به بخش‌های مختلف بدن از جمله اعصاب آسیب وارد کنند، خلاص کنند. بنابراین وقتی کلیه‌ها به درستی کار نکنند، در اثر تجمع سموم در پاها ممکن است فرد احساس سوزن سوزن شدن و گزگز در پاها شود. دو علت شایع نارسایی کلیه، دیابت و فشار خون بالا است. برای مطالعه بیشتر درباره نقش کلیه در بدن به مقاله مرتبط با آن در وب‌سایت حال مراجعه کنید.

مشکلات تیروئید

کم کاری تیروئید که از طریق آزمایش تیروئید مشخص می‌شود عارضه‌ای است که در اثر ناتوانی این غده در تولید هورمون‌های تیروئیدی ایجاد می‌شود. این بیماری باعث کاهش سوخت و ساز بدن شده و گاهی به تجمع سموم در آن منجر می‌شود. در صورتی که غده تیروئید شما کم کار باشد و برای درمان آن اقدام نکرده باشید، ممکن است با عوارضی مثل اضافه وزن، خشکی پوست و گزگز دست و پا مواجه شوید. درمان کم کاری تیروئید باید تحت نظر پزشک و با مصرف دوز مناسبی از دارو انجام شود. مصرف دارو، ورزش کردن و کاهش وزن می‌تواند به کاهش احساس ضعف و گزگز دست و پا کمک کند.

درباره تیروئید سمی و راه های درمان آن بیشتر بدانید

نوشیدن بیش از حد الکل

مصرف طولانی مدت الکل می‌تواند به اعصاب و بافت‌های بدن آسیب وارد کند. این مسئله هم‌چنین به کمبود ویتامین‌هایی مثل B12 و فولیک اسید هم در بدن منجر می‌شود. هم آسیب‌های عصبی و هم کمبود ویتامین‌ها می‌تواند به وضعیت طبیعی اعصاب آسیب وارد کرده و منجر به ایجاد حس گزگز در دست و پاها شود. ترک مصرف الکل ممکن است به کاهش این علائم کمک کند.

استرس و گزگز دست و پا

استرس می‌تواند باعث بروز مشکلات روحی و جسمی متعددی برای انسان شود. ممکن است که شما در اثر قرار گرفتن در معرض استرس شدید به بی‌حسی اندام‌هایی مانند دست و پا و یا حس گزگز و سوزن سوزن شدن در آن‌ها شوید. پزشکان این عارضه را به بالا رفتن فشار خون ناشی از استرس مرتبط می‌دانند. به زبان ساده می‌توان این واقعه را چنین شرح داد که با افزایش استرس و اضطراب، فشار خون بدن بالا می‌رود. در نتیجه جریان خون به اندام‌های حساسی مانند قلب و اندام‌های مرکزی بدن بیشتر شده و در مناطقی که در موقعیت دورتری نسبت به قلب قرار دارند، جریان خون کمتر می‌شود. این مسئله ممکن است منجر به احساس گزگز یا بی‌حسی در این اندام‌ها شود. از سوی دیگر افراد مبتلا به اضطراب حساسیت بیشتری نسبت به علائم غیر عادی مثل بی‌حسی اندام‌ها در اثر نشستن بیش از حد و… دارند. این حساسیت گاهی ممکن است به تشدید اضطراب و این علائم در آن‌ها شود که بیشتر جنبه روانی دارد.

گزگز پا و دست ناشی از اضطراب بر خلاف مواردی از این عارضه که ناشی از مشکلات جسمی بود، درمان مشخصی ندارد. در افرادی که چنین وضعیتی را تجربه می‌کنند، پس از گذشت مدتی کوتاه و برطرف شدن حمله اضطراب، احتمالا گزگز یا بی‌حسی اندام‌ها فراموش شده و یا برطرف می‌شود. برای آشنایی با روش‌های کاهش استرس به مقاله‌ای با این موضوع در وب‌سایت حال رجوع کنید.

درمان گیاهی گزگز دست و پا

قبلا گفتیم که ممکن است گزگز دست و پا در اثر کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی باشد. برای جبران این کمبود می‌توانید از منابع خوراکی گیاهی مانند آووکادو، پسته و سایر مواد غذایی حاوی این ویتامین‌ها استفاده کنید. علاوه بر این، ترکیبات گیاهی دیگری هم وجود دارند که می‌توان به صورت خوراکی یا موضعی از آن‌ها برای رفع گزگز پا استفاده کرد. برخی از این موارد عبارتند از:

بابونه

شما می‌توانید از گیاه بابونه به صورت دمنوش خوراکی یا تهیه ماسک غلیظ که بر روی دست یا پا قرار می‌گیرد استفاده کنید. بابونه به کاهش التهاب بدن کمک می‌کند.

دارچین و عسل

ترکیب یک قاشق غذاخوری پودر دارچین و عسل که با آب گرم ترکیب شده است، می‌تواند یک معجون مناسب برای رفع این عارضه باشد. بهتر است آن را به مدت یک ماه و پس از صبحانه میل کنید. این ترکیب باعث بهبود گردش خون در اندام‌ها می‌شود. برای مطالعه بیشتر درباره این معجون شگفت انگیز، مقاله خواص دارچین و عسل در وب‌سایت حال را بخوانید.

زردچوبه

زردچوبه با دارا بودن ماده‌ای به نام کورکومین نقش مهمی در بهبود جریان خون و کاهش التهاب بدن دارد و می‌تواند احساس ناخوشایند بی‌حسی یا گزگز اندام‌ها را کاهش دهد. محلول نوشیدنی و تهیه خمیر زردچوبه و استفاده موضعی از آن برای رفع این مشکل مفید هستند.

درمان گزگز پا در طب سنتی

داشتن فعالیت بدنی مناسب، ماساژ، استفاده از طب سوزنی و… می‌توانند تا حدودی از احساس بی‌حسی و گزگز اندام‌ها بکاهند. استفاده از این روش‌ها به شرطی مجاز است که شما علت اصلی این عارضه را توسط پزشک شناسایی کرده و در صورت تجویز او، از داروهای لازم برای درمان استفاده کنید. اما باید بدانید که طب سنتی برای این مشکل هم راهکارهای مخصوصی دارد؛ از جمله:

ماساژ

ماساژ درمانی باعث بهبود جریان خون در اندام‌ها و رفع گرفتگی‌های احتمالی می‌شود. استفاده از روغن مناسب برای ماساژ هم در این زمینه بسیار موثر است. مثلا ماساژ با روغن اسطوخودوس می‌تواند دردهای عضلانی، گرفتگی‌‌ها، احساس سوزن سوزن شدن اندام‌ها و دردهای مفاصل را التیام دهد. ماساژ با روغن زیتون، خردل و نارگیل هم اثری مشابه دارند.

کمپرس گرم

گرم کردن پاها به وسیله قرار دادن در آب گرم یا پیچیدن آن‌ها در یک حوله گرم می‌تواند با تسریع گردش خون، احساس گزگز و بی‌حسی آن‌ها را برطرف کند.

حرکات کششی

انجام حرکات ساده ورزشی و تمرینات کششی در منزل می‌توانند به رفع گرفتگی‌ها و آسیب‌های موقتی که باعث گزگز پاها شده‌اند کمک کند. دوچرخه سواری، شنا و پیاده روی مداوم هم می‌توانند باعث رفع این عارضه شوند.

استفاده از نمک اپسوم

قرار دادن کوتاه مدت پاها از ظرفی از محلول آب ولرم و نمک اپسوم هم به کاهش این علائم کمک می‌کند. البته این روش برای افراد دارای مشکلات کلیوی و دیابت مجاز نیست.

حرف آخر

بسیاری از افراد گاهی به دلیل قرار گرفتن نامناسب اندام و تحت فشار قرار گرفتن اعصاب آن گزگز پا و دست را تجربه می‌کنند. رخ دادن گاه و بیگاه و برطرف شدن خود به خودی آن خطرناک به نظر نمی‌رسد. اما زمانی این مسئله نیاز به پیگیری و دخالت پزشکی دارد که به صورت مداوم تکرار شده و آزار دهنده باشد. گزگز دست معمولا به دلیل عارضه‌ای به نام سندروم تونل کارپ است. اما برای تشخیص دقیق حتما باید به پزشک مراجعه کرد. اگر دچار چنین مشکلی هستید و هنوز برای تشخیص علت و درمان آن اقدام نکرده‌اید، می‌توانید همین حالا از مشاوران متخصص حال مشاوره آنلاین دریافت کنید. مجموعه‌ای از بهترین پزشکان متخصص در زمینه‌های گوناگون به صورت ۲۴ ساعته آماده پاسخگویی به سوالات شما هستند. گاهی گزگز کف دست و پا نشانه‌ای از یک مشکل جدی در سلامتی شماست. پس برای درمان به موقع آن اقدام کنید. شما از چه راه‌هایی برای کنترل و درمان این مشکل استفاده کرده‌اید؟

سوالات متداول