آزمایش تیروئید / راهنمای کامل تست تیروئید و انجام آن در منزل

آزمایش تیروئید نوعی آزمایش خون است که برای ارزیابی عملکرد غده تیروئید انجام می‌شود. این آزمایش بسیار مهم است؛ چون عملکرد تیروئید بر متابولیسم بدن، نحوه رشد، فعالیت اندام‌ها و استفاده از انرژی تاثیر می‌گذارد. بنابراین ارزیابی شیوه عمل و فعالیت این غده و هورمون‌های ترشح شده از آن می‌تواند به تشخیص برخی از بیماری‌ها یا پیشگیری از آن‌ها کمک کند.

تست تیروئید از طریق تجزیه و تحلیل نمونه خون گرفته شده از ورید بازویی افراد انجام می‌شود. این کار منجر به شناسایی بیماری‌هایی از جمله پرکاری تیروئید، کم کاری تیروئید، تیروئیدیت هاشیموتو، بیماری گریوز، ندول و سرطان تیروئید خواهد شد. اگر می‌خواهید درباره آزمایش تیروئید بیش‌تر بدانید، مطالعه این مقاله به شما کمک می‌کند. ضمن اینکه از بخش آزمایش در منزل می‌توانید آزمایش تیروئید در منزل را انتخاب کنید.

بهترین زمان آزمایش تیروئید

اگرچه آزمایش تیروئید نیازی به ناشتا بودن طولانی ندارد، اما بهتر است آن را صبح‌ها انجام دهید. اگر حداقل سه ساعت پیش از آزمایش غذای سنگین و چرب نخورده‌اید، می‌توانید آن را در ساعات دیگر روز هم انجام دهید. بهتر است برای انتخاب زمان مناسب تست تیروئید با پزشک خود صحبت کنید. ولی افرادی که به طور منظم نیاز به انجام این تست برای بررسی عملکرد غده تیروئید خود دارند، بهتر است همیشه آن را در زمان مشخص و با شرایط یکسان انجام دهند.

مثلا اگر تست‌های قبلی خود را صبح‌ها انجام داده‌اید، بهتر است برای کاهش احتمال خطا، دفعات بعد هم آن را در صبح انجام دهید. اگر برای کنترل بیماری‌های تیروئیدی قرص لووتیروکسین یا داروهای مشابه مصرف می‌کنید، یک روز پیش از انجام آزمایش از خوردن این قرص خودداری کنید. مصرف قرص تیروئید کم‌تر از ۲۴ ساعت پیش از آزمایش می‌تواند بر نتیجه آن تاثیر بگذارد.

tsh در آزمایش تیروئید

tsh هورمون محرک تیروئید است که در غده هیپوفیز تولید می‌شود و تعادل هورمون‌های تیروئید (T3 و T4) را در جریان خون تنظیم می‌کند. این معمولا اولین آزمایشی است که پزشک برای بررسی عدم تعادل هورمون‌های تیروئیدی درخواست می‌کند. مقدار طبیعی آن در بدن بزرگسالان باید بین ۰.۴۰ تا ۴.۵۰ میلی واحد در هر لیتر خون باشد.

معمولا کمبود هورمون تیروئید (کم‌کاری تیروئید) با سطح بالای tsh همراه است. در حالی که میزان بیش از حد هورمون تیروئید (پرکاری تیروئید) منجر به کاهش سطح tsh می‌شود. در هر صورت اگر میزان tsh غیرطبیعی باشد، اندازه‌گیری مستقیم هورمون‌های تیروئیدی از جمله تیروکسین (T4) و تری یدوتیرونین (T3) برای ارزیابی بیش‌تر انجام می‌شود.

آزمایش هورمون و انواع آن را بشناسید

تفسیر آزمایش تیروئید

طبق گفته سایت thyroid.org هر آزمایش تیروئید میزان عملکرد غده تیروئید را بررسی می‌کند. آن‌ها همچنین به تشخیص و کمک به یافتن علل بیماری‌های تیروئیدی از جمله پرکاری و کم‌کاری آن می‌پردازند. به طور کلی برای تفسیر آزمایش تیروئید لازم است بخش‌های مختلف آن به شکل زیر بررسی شود:

تفسیر تست TSH یا هورمون محرک تیروئید

اندازه‌گیری سطح TSH خون را می‌توان بهترین راه برای آزمایش اولیه عملکرد تیروئید دانست. ارزیابی تغییرات TSH مانند یک سیستم هشدار اولیه عمل می‌کند. یعنی به پزشک کمک می‌کند پیش از این که سطح هورمون‌های T3 و T4 در بدن خیلی کم یا زیاد شود، اقدامات تشخیصی و درمانی را انجام دهد. محدوده تست نرمال TSH برای بزرگسالان بین ۰.۴۰ تا ۴.۵۰ میلی واحد بین‌المللی در هر لیتر خون است. مقادیر پایین‌تر یا بالاتر آن نیاز به بررسی بیش‌تر دارد.

تفسیر تست T4 یا هورمون تیروکسین

آزمایش‌های تیروکسین برای بررسی کم کاری یا پرکاری غده تیروئید و نظارت بر درمان این اختلالات انجام می‌شود. اگر سطح T4 خیلی پایین باشد، معمولا نشان‌دهنده کم کاری تیروئید است. در حالی که مقادیر بالای T4 پرکاری این غده را نشان می‌دهد. محدوده طبیعی T4 برای بزرگسالان بین ۵ تا ۱۱ میکروگرم در دسی‌لیتر است. آزمایش FT4 یا تیروکسین آزاد هم روشی برای اندازه‌گیری این هورمون است. در این روش اثر پروتئین‌هایی که به طور طبیعی به T4‌ متصل می‌شوند و جلوی اندازه‌گیری دقیق آن را می‌گیرند، از بین می‌برد. محدوده نرمال FT4 بین ۰.۹ تا ۱.۷ نانوگرم در دسی‌لیتر برای بزرگسالان است.

تفسیر تست T3 یا تری یدوتیرونین

آزمایش‌های T3 به تشخیص پرکاری تیروئید یا شدت پرکاری کمک می‌کنند. سطوح پایین T3 را می‌توان در کم کاری تیروئید مشاهده کرد. اما اغلب این آزمایش در تشخیص و مدیریت پرکاری غده تیروئید، جایی که سطح T3 بالا است، مفید خواهد بود. محدوده طبیعی این هورمون در بدن بزرگسالان بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ نانوگرم در دسی‌لیتر است. FT3 یا تری یدوتیرونین آزاد هم روشی برای اندازه‌گیری این هورمون است. این آزمایش تاثیر پروتئین‌هایی که به طور طبیعی به این هورمون متصل می‌شود و در اندازه‌گیری آن اختلال ایجاد می‌کنند را از بین می‌برد. محدوده طبیعی آن در بزرگسالان بین ۲.۳ تا ۴.۱ پیکوگرم در میلی‌لیتر در نظر گرفته شده است.

آزمایش تیروئید نوزاد

کودکان هم ممکن است به اختلالات غده تیروئید به ویژه کم‌کاری آن مبتلا شوند. علائم تیروئید در کودکان را می‌توانید از اینجا بخوانید. زمانی که نوزادی با این بیماری به دنیا می‌آید، به آن کم کاری مادرزادی تیروئید می‌گویند. عدم تشخیص به‌موقع و درمان مناسب این بیماری منجر به مشکلات جدی در سلامت نوزاد از جمله ناتوانی ذهنی دائمی، مشکلات تنفسی و کمبود اشتها خواهد شد.

تشخیص و درمان این بیماری بسیار مهم است. بنابراین آزمایش تیروئید نوزادان در بدو تولد به عنوان بخشی از غربالگری طبیعی نوزادان انجام می‌شود. برای این کار از پاشنه پای نوزاد یک نمونه خون می‌گیرند و سطوح T4  و TSH آن را اندازه‌گیری می‌کنند. اگر این آزمایش غیرطبیعی باشد، آزمایش‌های تکمیلی دیگری برای اطمینان تشخیص انجام خواهد شد.

سطح tsh در نوزادان تازه متولد شده در ۲۴ ساعت اول زندگی در بالاترین سطح خود قرار دارد. این میزان ۷۲ ساعت بعد از تولد به شدت افت می‌کند و به کم‌تر از ۱۰ میلی‌واحد در لیتر می‌رسد. معمولا تست تیروئید در نوزادان یک بار در بدو تولد و بار دیگر سه روز بعد از تولد انجام می‌شود تا نتایج دقیق‌تری به دست آید.

برای کم کاری تیروئید در بارداری چه بخوریم؟

در بیش‌تر موارد، کم کاری مادرزادی تیروئید به این دلیل روی می‌دهد که تیروئید در دوران جنینی به خوبی تشکیل نمی‌شود. بنابراین در بدو تولد ممکن است نوزاد اصلا غده تیروئید نداشته باشد یا غده کوچک و غیرطبیعی باشد. در مواردی هم که غده تیروئید سالم است، مقادیر هورمون کافی تولید نمی‌کند. اگرچه هنوز علت این موضوع به درستی روشن نیست، اما پزشکان ریشه آن را در مشکلات ژنتیکی می‌دانند.

برای آزمایش تیروئید باید ناشتا بود؟

بسیاری از کسانی که نیاز به انجام تست تیروئید دارند، این سوال را مطرح می‌کنند که آیا برای آزمایش تیروئید باید ناشتا بود؟ به گفته پزشکان، آزمایش تیروئید به هیچ اقدام احتیاطی و آمادگی خاصی نیازی ندارد. در واقع برخی از پزشکان معتقدند که ناشتا بودن قبل از انجام آزمایش تیروئید، نتایج گمراه‌کننده‌ای از نظر افزایش سطح TSH نشان می‌دهد.

این موضوع می‌تواند باعث بروز خطا در روند درمان و مشکلات دیگری از نظر تشخیص اختلالات تیروئیدی شود. با این وجود اگر در حال انجام برخی آزمایش‌های سلامتی غیر از آزمایش خون تیروئید هستید و ناشتا بودن برای آن‌ها ضروری است، لازم است با مشورت پزشک برای ۸ تا ۱۲ ساعت پیش از آزمایش چیزی میل نکنید. این موضوع را برای دفعات بعدی آزمایش هم در نظر بگیرید و در مورد آن به پزشک خود اطلاع دهید.

کم کاری تیروئید در آزمایش تیروئید

کم کاری تیروئید شرایطی است که در آن غده تیروئید هورمون های تیروئید کافی برای تنظیم متابولیسم بدن تولید نمی کند. این را می توان از طریق آزمایش تیروئید تشخیص داد که سطح هورمون های تیروئید مختلف را در خون اندازه گیری می کند.

برخی از نمونه‌های آزمایش تیروئید و آنچه می‌توانند در مورد کم‌کاری تیروئید نشان دهند عبارتند از:

سطح TSH (هورمون تحریک کننده تیروئید): TSH توسط غده هیپوفیز تولید می شود و به تیروئید سیگنال می دهد که هورمون های تیروئیدی را تولید کند. اگر سطح TSH بالا باشد، می تواند نشان دهنده این باشد که غده تیروئید به اندازه کافی هورمون تولید نمی کند، که نشانه کم کاری تیروئید است.

سطح کل T4 (تیروکسین): T4 هورمون اصلی تولید شده توسط غده تیروئید است. اگر سطح کل T4 پایین باشد، می تواند نشان دهنده کم کاری تیروئید باشد.

سطح T4 آزاد: T4 آزاد بخشی از T4 است که به پروتئین های خون متصل نمی شود. اگر سطح T4 آزاد پایین باشد، می تواند نشان دهنده کم کاری تیروئید باشد.

سطح T3 (تری یدوتیرونین): T3 هورمون دیگری است که توسط غده تیروئید تولید می شود. معمولاً در آزمایشات معمول تیروئید اندازه گیری نمی شود، اما سطوح پایین آن می تواند نشان دهنده کم کاری تیروئید باشد.

آنتی بادی های تیروئید: گاهی اوقات، کم کاری تیروئید ناشی از یک اختلال خود ایمنی است که به غده تیروئید حمله می کند. آزمایش آنتی بادی های تیروئید می تواند به تعیین اینکه آیا این مورد است کمک می کند.

درباره آزمایش آنتی بادی و نحوه انجام آن بیشتر بدانید

به طور کلی، ترکیبی از این آزمایش ها می تواند به تشخیص کم کاری تیروئید و تعیین بهترین روش درمانی کمک کند.

پرکاری تیروئید در آزمایش خون تیروئید

پرکاری تیروئید وضعیتی است که در آن غده تیروئید بیش از حد هورمون تیروئید تولید می کند و باعث متابولیسم بیش فعال می شود. این را می توان از طریق آزمایش تیروئید تشخیص داد که سطح هورمون های تیروئید مختلف را در خون اندازه گیری می کند.

برخی از نمونه‌های آزمایش تیروئید و آنچه می‌توانند در مورد پرکاری تیروئید نشان دهند عبارتند از:

سطح TSH (هورمون تحریک کننده تیروئید): TSH توسط غده هیپوفیز تولید می شود و به غده تیروئید سیگنال می دهد که هورمون های تیروئیدی را تولید کند. اگر سطح TSH پایین باشد، می تواند نشان دهد که غده تیروئید در حال حاضر بیش از حد هورمون تولید می کند، که نشانه پرکاری تیروئید است.

سطح کل T4 (تیروکسین): T4 هورمون اصلی تولید شده توسط غده تیروئید است. اگر سطح کل T4 بالا باشد، می تواند نشان دهنده پرکاری تیروئید باشد.

سطح T4 آزاد: T4 آزاد بخشی از T4 است که به پروتئین های خون متصل نمی شود. اگر سطح T4 آزاد بالا باشد، می تواند نشان دهنده پرکاری تیروئید باشد.

سطح T3 (تری یدوتیرونین): T3 هورمون دیگری است که توسط غده تیروئید تولید می شود. اگر سطح T3 بالا باشد، می تواند نشان دهنده پرکاری تیروئید باشد.

سطح ایمونوگلوبولین محرک تیروئید (TSI): گاهی اوقات پرکاری تیروئید ناشی از یک اختلال خود ایمنی به نام بیماری گریوز است. وجود آنتی بادی های TSI در خون می تواند نشان دهنده بیماری گریوز باشد.

به طور کلی، ترکیبی از این آزمایش ها می تواند به تشخیص پرکاری تیروئید و تعیین بهترین روش درمانی کمک کند. در صورت عدم درمان، پرکاری تیروئید می تواند منجر به عوارض جدی سلامتی مانند مشکلات قلبی، پوکی استخوان و طوفان تیروئید شود.

سونوگرافی تیروئید و نحوه انجام آن را در این مطلب بخوانید

خواندن جواب آزمایش تیروئید

جواب تست تیروئید شما میزان هورمون‌های T3، T4 و TSH را در خون‌تان نشان می‌دهد. شما با راهنمایی پزشک یک تفسیر شخصی از معنای نتایج و کارهایی که باید انجام دهید دریافت خواهید کرد. در کم‌کاری تیروئید، این غده در شما تیروکسین کافی تولید نمی‌کند. بنابراین سطح T3 و T4 در آزمایش پایین خواهد بود.

این وضعیت باعث می‌شود که سطح TSH خون برای تولید تیروکسین بیش‌تر، بالا رود. در پرکاری تیروئید هم که غده تیروئید به تولید تیروکسین بیش از حد می‌پردازد، سطح T4 خون در آزمایش بالاتر از حد طبیعی نشان داده می‌شود. این وضعیت منجر می‌شود که تولید TSH برای جلوگیری از تولید تیروکسین بیش‌تر، کاهش یابد.

هزینه ازمایش تیروئید سال 1402

آزمایش‌ها هزینه یکسانی ندارند و شما با توجه به این که آزمایش تیروئید خود را در چه آزمایشگاه و امکاناتی انجام دهید، هزینه متفاوتی بابت آن پرداخت خواهید کرد. از سوی دیگر، نوع بیمه و این که آزمایشگاه مورد نظر طرف قرارداد بیمه شما است یا خیر هم در هزینه نهایی پرداختی تاثیر دارد.

به طور کلی در حال حاضر (فروردین 1402) برای یک آزمایش تیروئید در آزمایشگاه عادی و به صورت آزاد، مبلغی حدود ۳۰۰ هزار تومان باید بپردازید. البته در حال حاضر شما می‌توانید از طریق خدمات آزمایش در منزل حال کلیه آزمایش‌های خود از جمله تست تیروئید را در منزل و بدون نیاز به مراجعه حضوری و با اعمال بیمه انجام دهید. برای این کار می‌توانید همین حالا به وب‌سایت یا اپلیکیشن حال مراجعه و درخواست آزمایش خود را در زمان مورد نظر ثبت کنید. مزیت این روش این است گه نیازی به حضور در آزمایشگاه نخواهید داشت و اگر بیمه تکمیلی یا سایر بیمه ها داشته باشید می‌توانید آن را نیز اعمال کرده و مبلغ بسیار کمتری پرداخت کنید.

برای تفسیر آزمایش تیروئید باید به چه پزشکی مراجعه کنید؟

پزشکان مختلفی برای بررسی وضعیت عمومی بیمار یا تشخیص دقیق اختلالات غده تیروئید انجام این آزمایش را تجویز می‌کنند. اما بهترین پزشک برای تفسیر آزمایش خون مرتبط با این مشکلات، یک دکتر غدد آنلاین است. با توجه به اهمیت هر نوع تغییر در سطح هورمون‌های تیروئیدی، لازم است از یک پزشک برای تفسیر آزمایش خون خود کمک گرفته و دستورالعمل‌های توصیه شده را برای رفع مشکلات به کار بگیرید.

اگر وقت کافی برای مراجعه حضوری به پزشک و مشورت با او ندارید، می‌توانید همین حالا از راهنمایی پزشکان آنلاین حال استفاده کنید. برای بهره‌مندی از این خدمات آنلاین نیازی به مراجعه حضوری در زمان مقرر نیست و شما می‌توانید در هر زمان که به مشورت پزشکی نیاز داشتید، به بهترین پزشکان سامانه حال دسترسی داشته باشید.

سوالات متداول