انواع افسردگی و درمان آن سارا صاحبی افسردگی ۲۳ مهر عناوین مقاله افسردگی چیست؟انواع افسردگیافسردگی ماژوراختلال دو قطبیاختلال سیکلوتایمیکاختلال دوگانهافسردگی فصلی (SAD)علائم افسردگیتشخیص افسردگیمدت دورههای افسردگیپیشگیری از افسردگیدرمان انواع افسردگیداروهای ضد افسردگی و خطر خودکشیچه زمانی باید با یک متخصص تماس گرفت؟ افسردگی چیست؟ افسردگی به تغییر خلق و خوی شدید و مداوم، غم عمیق و احساس ناامیدی گفته میشود. گاهی ممکن است که خلق و خو تحریک پذیر به نظر برسد یا فرد مبتلا به افسردگی نتواند مانند گذشته از فعالیتهای لذتبخش، لذت کافی ببرد. افسردگی اساسا چیزی فراتر از یک روح غمگین گذرا، یک روز بد یا غم و اندوه موقتی است. علائم افسردگی حداقل دو هفته ادامه دارد؛ اما معمولا ماهها و سالها با فرد افسرده همراه خواهد بود. افسردگی مجموعهای از علائم با حـال روحی پایین است و این علائم به شکل قابل توجهی در افراد مختلف، میتواند متفاوت باشد. افسردگی احتمالا شامل تغییراتی در مناطق مختلفی از مغز است که خلق و خو را کنترل میکند. سلولهای عصبی ممکن است در مناطق خاصی از مغز، عملکرد ضعیفی داشته باشند. ارتباط بین سلولهای عصبی یا مدارهای عصبی میتواند تنظیم خلق و خوی فرد را دشوار کند. البته تغییرات هورمونها هم میتوانند تاثیرات منفی بر روحیه افراد داشته باشند. تجربه زندگی هر فرد بر این فرآیند بیولوژیکی تاثیر میگذارد و آرایش ژنها نیز، میزان آسیب پذیری او در برابر ابتلا به افسردگی را مشخص میکند. درباره زمان و دلایل مراجعه به روانپزشک میتوانید مطلب مشخص شده را نیز مطالعه کنید گاهی افسردگی در اثر یک واقعه استرسزا در زندگی ایجاد میشود، اما در بسیاری از مواقع این بیماری حاصل مجموعهای از عوامل است. یک دوره افسردگی شدید ممکن است فقط یک بار در زندگی فرد رخ دهد یا بارها و بارها برگردد. افرادی که دورههای زیادی از افسردگی شدید را تجربه میکنند، ممکن است دورههایی از خلق و خوی افسرده مداوم اما ملایم را نیز داشته باشند. در طول یک دوره افسردگی شدید، تفکر میتواند از حالت واقع گرا خارج شود. گاهی فرد مبتلا، دارای علائم روان پریشی، مثل باورها یا تصورات غلط خواهد بود. انواع افسردگی افسردگی اغلب به تدریج بروز میکند، اما میتوان متوجه نفوذ آن شد. بسیاری از افراد بدون این که علائم خاصی در خود مشاهده کنند، متوجه میشوند که حالشان خوب نیست. گاهی ممکن است یک دوست یا اعضای خانواده به فرد در این زمینه هشدار دهند و او را آگاه کنند. انواع مختلفی از اختلال افسردگی وجود دارد. علائم این اختلالات میتوانند از خیلی جزئی تا بسیار شدید متغیر باشند. انواع خفیف معمولا در زندگی فرد اختلال ایجاد نمیکنند، اما تشخیص و درمان آنها از پیشرفت بیماری جلوگیری خواهد کرد. بنابراین آگاهی از دامنه شرایط و علائم خاص آنها بسیار مفید است. انواع افسرگی عبارتند از: افسردگی ماژور این نوع افسردگی گاهی “افسردگی بالینی” یا “تک قطبی” هم نامیده میشود که شامل خلق و خوی ضعیف، از دست دادن علاقه و لذت در فعالیتهای معمول است. علائم این نوع افسردگی در بیشتر روزها وجود دارند و حداقل برای مدت دو هفته ادامه خواهند داشت. این نوع افسردگی و علائم ناشی از آن در تمام زمینههای زندگی فرد از جمله روابط کاری، اجتماعی و خانوادگی میتواند اثرگذار باشد. موارد زیر در دامنه این نوع افسردگی جای میگیرند: مالیخولیا این واژه اصطلاحی است برای توصیف یک نوع افسردگی شدید که بسیاری از علائم جسمی افسردگی هم در آن وجود دارد. یکی از تغییرات عمده در بیماران مبتلا به آن، کندی حرکت است. همچنین مبتلایان به این بیماری روحیه افسردهای دارند که علائم آن با از دست دادن کامل لذت نسبت به همه چیز آشکار میشود. افسردگی روان پریشی گاهی افسردگی باعث میشود که ارتباط فرد با واقعیات دچار اختلال شود و روان پریشی را تجربه کند. علائم روان پریشی شامل توهم (دیدن یا شنیدن چیزهایی که وجود خارجی ندارند) و اعتقادات غلطی است که دیگران آنها را نمیپذیرند. افراد مبتلا به این نوع افسردگی ممکن است به پارانوئید هم دچار باشند، به گونهای که احساس میکنند همه با آنها مخالف هستند یا علت بیماری یا حوادث ناگوار پیرامونشان را در دیگران جست و جو میکنند. افسردگی در طول دوران بارداری و پس از زایمان زنان در تمام طول دوران بارداری و در سال بعد از زایمان در معرض ابتلا به افسردگی قرار دارند. دلایل افسردگی در این دوران میتواند پیچیده باشد و اغلب نتیجه ترکیبی از عوامل است. در روزهای آغازین تولد نوزاد، بسیاری از زنان نوعی از افسردگی را تجربه میکنند که یک بیماری شایع مربوط به تغییرات هورمونی است و تا ۸۰ درصد زنان را تحت تاثیر قرار میدهد. استرس مرتبط با بارداری و نوزاد جدید اتفاق رایجی است، اما با افسردگی متفاوت است. افسردگی عارضه طولانی مدتتری است و میتواند علاوه بر مادر، بر رابطه مادر با کودک، رشد کودک و رابطه مادر و پدر هم اثر گذار باشد. تقریبا ۱۰ درصد زنان در دوران بارداری افسرده میشوند که این احتمال در سه ماهه اول پس از زایمان به ۱۶ درصد افزایش مییابد. اختلال دو قطبی اختلال دو قطبی در گذشته به نام “اختلال افسردگی شیدایی” نامیده میشد، زیرا طی آن فرد به جای خلق و خوی طبیعی، دورههایی از افسردگی یا شیدایی را تجربه میکند. شیدایی نقطه مقابل افسردگی است و شدت آن میتواند کم یا زیاد باشد. داشتن احساس خیلی خوب، انرژی زیاد، روحیه رقابتی، کاهش نیاز به خواب، صحبت تند و سریع، مشکل در تمرکز و احساس تحریکپذیری از علائم این مرحله هستند. برای آشنایی با علائم افسردگی در کودکان این مطلب را بخوانید به نظر میرسد که اختلال دو قطبی بیشترین ارتباط را با سابقه خانوادگی دارد. استرس و اضطراب هم میتوانند محرک فرد برای قرار گرفتن در فاز افسردگی یا شیدایی باشند. گاهی این اختلال به صورت ترکیبی با اسکیزوفرنی، اختلال کم توجهی- بیش فعالی و سوء مصرف مواد مخدر و الکل تشخیص داده میشود. تشخیص این بیماری به ماندگاری دوره شیدایی بستگی دارد. گاهی اوقات افراد پس از سالها متوجه علائم اختلال دو قطبی در خود میشوند. پس اگر دچار اختلالات دورهای متغیر و متضاد هستید، بهتر است هر چه زودتر در این زمینه با پزشک مشورت کنید. تقریبا ۲ درصد از مردم دنیا به این اختلال دچار هستند. اختلال سیکلوتایمیک این اختلال نوع خفیفتری از اختلال دو قطبی است که در آن فرد مبتلا حداقل طی دو سال دچار نوسانات خلق و خوی مزمن میشود. این نوسانان شامل دورههای اغلب نامنظم هیپومانیا (سطح خفیف تا متوسط شیدایی) و دورههایی از علائم افسردگی است که هر دوره حدودا دو ماه طول میکشد. اختلال دوگانه علائم این اختلال شبیه به افسردگی شدید است اما شدت علائم آن گاهی کمتر با طول دوره طولانیتر نمایان میشود. معمولا این اختلال بیش از دو سال زمان میبرد تا تشخیص دقیق حاصل شود. افسردگی فصلی (SAD) افسردگی یا اختلال عاطفی فصلی یک اختلال خلقی است که الگوی فصلی دارد. علت این اختلال دقیقا مشخص نیست اما تصور میشود که مربوط به تغییرات میزان نور در فصول مختلف باشد. بارزترین مشخصه آن، اختلالات خلقی است که در یک فصل خاص شروع و پایان مییابد. نوعی از افسردگی که از زمستان شروع میشود و با پایان این فصل فروکش میکند، شایعترین نوع آن است. این نوع افسردگی معمولا پس از تکرار آن طی چند سال تشخیص داده میشود. افراد مبتلا به افسردگی فصلی دچار کمبود انرژی، خواب زیاد، اضافه وزن، پرخوری و میل به خوردن کربوهیدرات هستند. این عارضه بیشتر در کشورهای نیمکره شمالی با آب و هوای سرد و روزهای کوتاهتر مشاهده میشود. درباره علائم افسردگی در کودکان میتوانید این مقاله را مطالعه کنید علائم افسردگی یک فرد افسرده ممکن است دچار افزایش یا کاهش وزن شود، بیشتر یا کمتر از حد معمول غذا بخورد، در تمرکز دچار مشکل شود و یا به اختلالات خواب دچار شود. او ممکن است احساس خستگی کند و انرژی کافی برای کار و فعالیتهای عادی زندگی نداشته باشد. مشکلات و موانع کوچک از نظر او غیر قابل کنترل به نظر میآیند و فرد ممکن است کند، آشفته و بی قرار باشد. این علائم میتوانند برای دیگران هم مشهود باشند. یکی از نشانههای دردناک این بیماری، احساس بی ارزشی و گناه است. فرد ممکن است نسبت به تجربیات خاص زندگی خود احساس گناه کند یا کلا این احساس گناه در تمام زوایای زندگی او وجود داشته باشد. اگر این انتقاد از خود و احساس گناه بیش از حد شود، میتواند منجر به احساس ناامیدی، رفتار خودتخریبی، افکار مرگ یا خودکشی شود. اکثریت قریب به اتفاق افراد مبتلا به افسردگی شدید، خودکشی نمیکنند یا افکار آن را در ذهن نمیپرورانند، ولی احتمال انجام این کار در افراد مبتلا، بیشتر از افراد غیر افسرده است. افکار افراد مبتلا به افسردگی شدید اغلب با خلق و خوی تاریک ذهن آنها نمایان میشود. به عنوان مثال، ایدههای بدبینانه آنها با واقعیت اوضاع متناسب نیستند. گاهی اوقات این تفکر افسرده به حدی تشدید میشود که فرد “روان پریش” نامیده میشود. در این مواقع فرد در تشخیص واقعیت به مشکل بر میخورد و افکار او آمیخته با توهم و تصورات غلط است :به طور خلاصه، علائم روانشناختی افسردگی شدید شامل موارد زیر است روحیه ضعیف یا غم و اندوه مداوم احساس ناامیدی و درماندگی عزت نفس پایین احساس گریه احساس گناهکار بودن تحریک پذیری و عدم تحمل اطرافیان نداشتن انگیزه و علاقه دشواری تصمیم گیری اضطراب و نگرانی داشتن افکار خودکشی یا آسیب زدن به خود علائم جسمی افسردگی شدید هم عبارتند از: حرکت یا صحبت کندتر از حد معمول تغییر در اشتها یا وزن (معمولا کاهش مییابد ولی گاهی افرایش اشتها و وزن هم از علائم افسردگی هستند). یبوست دردهای غیر قابل توضیح کمبود انرژی کاهش یا از دست دادن میل جنسی تغییرات در چرخه قاعدگی تغییر در الگوی خواب افسردگی را از طریق نشانههای اجتماعی آن هم میتوان تشخیص داد: اجتناب از تماس با دوستان عدم علاقه به شرکت در فعالیتهای اجتماعی دوری از علایق و سرگرمیهای پیشین بروز مشکلات خانوادگی یا شغلی تشخیص افسردگی یک پزشک یا متخصص بهداشت روان، معمولا با پرسیدن سوالاتی درباره سابقه پزشکی و علائم بیماری، میتواند آن را تشخیص دهد. افسردگی شدید زمانی تشخیص داده میشود که فرد بیش از دو هفته، علائم ذکر شده را داشته باشد. بسیاری از افراد مبتلا به افسردگی به دلیل نگرش جامعه نسبت به این بیماری، به دنبال تشخیص و درمان آن نمیروند. ممکن است فرد از افسرده بودن خود احساس گناه کند یا دائما نگران باشد که دیگران درباره او چه فکری میکنند. همچنین ممکن است که افسردگی، توانایی فرد در تشخیص مشکلات را دچار اختلال کند؛ بنابراین لازم است که اعضای خانواده یا دوستان فرد افسرده، به او برای تشخیص به موقع و شروع درمان کمک کنند. هیچ آزمایشی برای تشخیص افسردگی وجود ندارد؛ بنابراین مهم است که توسط پزشک ارزیابی شوید تا مطمئن شوید که علائم افسردگی ناشی از یک بیماری جسمی یا عوارض دارویی خاص نیست. مدت دورههای افسردگی دورههای افسردگی، در صورت عدم درمان ممکن است ماهها طول بکشد. البته این دورهها در افراد مختلف متفاوت است و شدت علائم هم میتواند متغیر باشد. اگر افسردگی درمان نشود، به افسردگی مزمن تبدیل میشود. درمان مناسب میتواند از شدت بیماری و طول دوره آن بکاهد. پیشگیری از افسردگی راه تضمین شدهای برای جلوگیری از افسردگی وجود ندارد، به ویژه در موارد مرتبط با ژنتیک؛ اما تشخیص و درمان زودهنگام آن میتواند کمک کننده باشد. درمان به موقع هم میتواند علائم را کاهش دهد و هم به جلوگیری از بازگشت بیماری منجر شود. درمان انواع افسردگی مفیدترین درمان برای افسردگی، ترکیبی از روان درمانی و دارو است. مهارکنندههای باز جذب سروتونین (SSRI) معمولا جزو اولین تجویزهای دارویی هستند. آنها شامل فلوکستین، سرترالین، پاروکستین، سیتالوپرام و اسسیتالوپرام هستند. گرچه این داروها بدون عارضه نیستند، اما در مقایسه با سایر داروهای ضد افسردگی، ایمنتر و آسان مصرفتر هستند. مهارکنندههای باز جذب سروتونین، در مراحل اولیه مصرف میتوانند باعث اختلال در عملکرد جنسی، ایجاد حالت تهوع و اضطراب شوند. از سایر داروهای ضد افسردگی موثر میتوان به بوپروپیون، ونلافاکسین، میرتازاپین و دولوکستین اشاره کرد که در گروه داروهای افسردگی سه حلقهای و مهارکنندههای مونوآمین اکسیداز جای دارند. مصرف این داروها از روشهای قدیمیتر درمان افسردگی هستند که هنوز کاربرد دارند و در صورت عدم پاسخدهی مناسب بیمار به سایر درمانها، میتوان از این داروها استفاده کرد. برای مشاهده نتایج اولیه مصرف داروهای ضد افسردگی، حداقل به دو تا شش هفته زمان نیاز است. برای یافتن دارویی که بهترین عملکرد را داشته باشد، معمولا چندین داروی مختلف تست میشود. با احتساب مدت زمان یافتن داروی مناسب، دوز مناسب و مشاهده اثر مثبت کامل، درمان ممکن است چند ماه طول بکشد. گاهی لازم است که دو دارو به صورت همزمان مصرف شوند؛ مثلا یک تثبیت کننده خلق و خو یا داروهای مختص روان پریشی در کنار مصرف داروهای ضد افسردگی تجویز میشوند. ثابت شده که در کنار درمانهای دارویی، تکنینکهای روان درمانی مختلف همراه با پشتیبانی خانواده و سایر حمایتهای اجتماعی و سبک زندگی در درمان افسردگی موثر هستند. تکنیکی به نام رفتار درمانی شناختی برای کمک به یک فرد افسرده در شناخت تفکر منفی طراحی شده و روشهایی برای کنترل و کاهش علائم افسردگی را آموزش میدهد. روان درمانی پویا، بینش گرا و بین فردی میتوانند به افراد افسرده کمک کنند تا به هم ریختگی روانی خود را کنترل کرده و سایر علائم آن را کاهش دهند. علاوه بر این روشهای درمانی، روش دیگری به نام شوک درمانی (ECT) وجود دارد که میتواند یک گزینه نجات دهنده باشد. گرچه این روش درمانی بحث برانگیز است، اما توانسته در موارد بسیاری موثر عمل کند. در شوک درمانی، یک ضربه الکتریکی به پوست سر فرد وارد شده و پس از انتقال به مغز باعث تشنج میشود. بیمار در تمام مراحل بیهوش است و علائم حیاتی او به دقت کنترل میشود. پیش از انجام شوک درمانی، داروهایی برای جلوگیری از آسیبهای ناشی از تشنج برای بیمار تجویز میشود. بهبود بیماری به تدریج و پس از چند روز تا چند هفته قابل مشاهده است. شوک درمانی سریعترین و موثرترین روش درمانی برای شدیدترین اشکال افسردگی است و بر خلاف تصور بسیاری از مردم، خطری بیشتر از سایر روشهای درمان افسردگی ندارد. داروهای ضد افسردگی و خطر خودکشی FDA تولید کنندگان داروهای ضد افسردگی را ملزم میکند که “هشدار جعبه سیاه” را روی برچسب محصولات خود قید کنند. این هشدار برای رفع این نگرانی است که برخی از این داروها ممکن است در کودکان، نوجوانان و جوانان، خطر خودکشی را افزایش دهد. برخی از کارشناسان نگرانند که این هشدار تاثیر زیای در درمان افسردگی داشته باشد و پزشکان و بیماران را دچار تردید کند. از سوی دیگر وقتی افسردگی درمان نشود، خطر خودکشی افزایش پیدا میکند و این عدم درمان دارویی مناسب میتواند افراد بیشتری را در معرض این خطر قرار دهد. تعداد کمی از جوانان پس از مصرف این داروها احساس بدتری نسبت به قبل دارند، چون هر داروی موثر در خلق و خو میتواند مقداری اثر منفی نیز داشته باشد. به طور کلی، همیشه مهم است که درمان تحت نظر پزشک متخصص امر آغاز و مرحله به مرحله کنترل شود. مهم نیست که در چه سنی یا چه مرحلهای از درمان قرار دارید؛ هر نوع علائم نگران کننده یا بدتر شدن حـال خود را به پزشک معالج اطلاع دهید. چه زمانی باید با یک متخصص تماس گرفت؟ افسردگی یک بیماری دردناک و خطرناک بالقوه است؛ بنابراین در صورتی که علائم ذکر شده در این مقاله را در خود یا اطرافیان خود مشاهده کردید، باید با یک متخصص تماس بگیرید. درمان افسردگی فرآیندی پیچیده و چند وجهی است که آگاهی بیمار نسبت به آن میتواند نقش موثری در روند درمان داشته باشد. اگر درمان به طور منظم و دقیق زیر نظر پزشک متخصص انجام شود، علائم بیماری کاملا کنترل شده و در بسیاری از موارد درمان کامل حاصل میشود. لازم است پس از پایان درمان، در دورههای منظم، پزشک خود را ملاقات کنید؛ چون این کار نقش موثری در پیشگیری از بازگشت افسردگی خواهد داشت. گرچه به نظر نمیرسد که دسترسی به روانشناس و روانپزشک معتبر کاری سخت باشد، اما این کار مستلزم صرف وقت و هزینه زیادی است. سامانه خدمات آنلاین سلامت حال، در راستای آسانسازی دسترسی هموطنان به خدمات مشاورهای دائمی، امکان ارتباط با مشاوران متخصص را از طریق وبسایت و اپلیکیشن خود فراهم کرده است. کاربران برای دسترسی به روانشناس، روانپزشک و سایر پزشکان مورد نظر خود میتوانند با مراجعه به وبسایت و اپلیکیشن حال به صدها پزشک متخصص، به صورت ۲۴ ساعته و در تمام روزهای هفته دسترسی داشته باشند. منابع health.harvard.edu beyondblue.org.au nhs.uk