بیشتر افراد دوره‌هایی از غم و نا‎امیدی را در زندگی خود تجربه می‌کنند اما افسردگی فراتر از غمگین بودن و احساس نا‎خوشایند چند روزه است. برخی از مردم فکر می‌‎کنند که افسردگی یک بیماری واقعی نیست! اما باید بدانید که این مسئله یک بیماری واقعی با علائم واقعی است. نشانه های افسردگی در افراد مختلف متفاوت است و اغلب مبتلایان به آن، برداشتن اولین قدم برای درمان افسردگی را بسیار دشوار می‌‎دانند.

بعضی از متخصصان معتقدند که هیچ یک از روش‌‎های رفع افسردگی کاملا قطعی نیستند اما با درمان به‌‎موقع این بیماری می‌‎‎توان یک زندگی عادی و طبیعی داشت. خبر خوب این است که طیف وسیعی از روش‎‌های درمانی توسط متخصصان در دسترس است و می‎‌توان مانند یک بیماری جسمی، به درمان آن هم پرداخت. اما در حقیقت افسردگی چیست و چه شکل‌هایی می‌تواند داشته باشد؟ افسردگی انواع مختلفی دارد که نوع اساسی، افسردگی فصلی، اختلال پیش از قاعدگی، مانیک و… از مهم‌‎ترین آن هستند.

راه‌‎های درمان افسردگی

بعید به نظر می‌رسد که افسردگی به سادگی و خود به خود بر طرف شود. در واقع اگر این بیماری نادیده گرفته شده و درمان نشود، می‌‎تواند تا سال‌‎ها ادامه یافته و تاثیرات منفی زیادی بر ابعاد مختلف زندگی بیمار بگذارد. درمان آن باید با مراجعه به روانپزشک شروع شود. در اولین جلسه مشاوره، پزشک با توجه به گفت‌‎و‎گوی انجام شده، علائم را شناسایی و گزینه‌‎های درمانی را مشخص می‌‎کند. ممکن است او از بیمار بخواهد که یک پرسش‌نامه غربالگری را پر کرده یا آزمایشات خاصی را انجام دهد. گاهی پزشک تشخیص می‌‎دهد که بیمار به درمان تکمیلی نیاز دارد و او را به پزشکی از تخصص دیگر ارجاع می‌‎دهد.

درباره افسردگی موقعیتی و راه های شناخت و درمان آن بیشتر بدانید

علائم خفیف افسردگی را می‌‎توان با یادگیری شرایطی که به تغییر سبک زندگی منجر می‌‎‎‌شوند (مثل ورزش کردن) و درمان‌‎های روانشناختی ارائه شده توسط مشاور متخصص درمان کرد. برای پی بردن به اهمیت نقش ورزش در رفع افسردگی می‌توانید مقاله درمان افسردگی با ورزش را از وب‎سایت حال بخوانید. در افسردگی خفیف به ندرت از دارو برای درمان بیمار استفاده می‌‌شود. هر چه بیماری شدت بیشتری پیدا کند، نیاز به مداخلات جد‎‌تر پزشکی، دور‎ه‎‌های روان‌‎درمانی پیشرفته‌‎تر و تجویز دارو خواهد بود. توصیه می‎‌شود که برای برطرف کردن افسردگی شدید تا متوسط از ترکیب روش‎‌‌های مختلف به جای یک نوع درمان خاص استفاده شود. متداول‌‎ترین روش‌‎های رفع افسردگی روا‌ن‌‎درمانی، دارو، خانواده یا زوج درمانی، بستری در بیمارستان و روش‌‎های کمک به خود است که در ادامه به معرفی پر‎کاربرد‎ترین این روش‌‎ها می‎‌پردازیم.

درمان‎‌ های روانشناختی افسردگی

این رو‎ش‎‌ها که به درمان گفتاری هم معروفند، از موثر‎ترین راه‌‎ها در رفع افسردگی هستند. این روش‌‎ها به شما کمک می‌‎کنند تا الگوهای تفکر خود را تغییر دهید و مهارت‌‎های کاهش استرس و درگیری‎‌های زندگی را بهتر یاد بگیرید. این روش‌‎ها با شناسایی و تغییر افکار غیر مفید، به شما کمک می‌‎کنند تا روان خود را سالم نگه دارید. از مهم‎‌ترین ‌روش‌‎های درمان روانشناختی می‎‌توان به رفتار درمانی شناختی (CBT)، درمان بین فردی (IPT)، رفتار درمانی و شناخت درمانی مبتنی بر ذهن‎‌آگاهی (MBCT) اشاره کرد. رفتار درمانی شناختی رایج‌‎ترین و مهم‎‌ترین روش درمان روانشناختی افسردگی است. این روش با کمک به تغییر الگوهای تفکر افراد، می‌‎کوشد تا آن‎ها را از افسردگی رها کند.

دارو‎های ضد افسردگی

به‎‌کارگیری داروهای ضد افسردگی یکی از روش‌‎های درمان این بیماری است. وقتی فرد یک دوره متوسط تا شدید افسردگی را تجربه می‌‎کند، ممکن است نیاز به مصرف این داروها داشته باشد. این داروها اغلب در شرایطی تجویز می‌‎شوند که روش‎‌های درمانی دیگر موثر نبوده و یا به دلیل شدت بیماری و عدم دسترسی به درمان، انجام روش‌‎های روانشناختی امکان‌‎پذیر نباشد. افراد مبتلا به انواع خاصی از افسردگی مثل اختلال دو قطبی و اسکیزوفرنی باید حتما تحت درمان دارویی قرار گیرند. تصمیم‌‎گیری در مورد این که از کدام داروی ضد افسردگی برای درمان چه نوعی از این بیماری و در چه دوزی استفاده شود، فقط بر عهده پزشک متخصص است. این داروها می‌‎توانند احساس بهتری در افراد ایجاد کنند، اما شخصیت و طرز فکر آن‎ها را تغییر نمی‌‎دهند. از سویی این داروها مانند هر داروی دیگری عوارض خاص خودش را هم دارد از جمله حالت تهوع، سرگیجه، تعریق، خشکی دهان، افزایش وزن و…. در صورت طولانی شدن این علائم باید به پزشک خود اطلاع دهید تا در صورت نیاز داروی دیگری برای شما تجویز کند. مدت زمان مصرف دارو به شدت بیماری، شرایط و نحوه واکنش آن‎ها به درمان بستگی دارد. قطع داروهای ضد افسردگی باید به تدریج و تحت نظر پزشک انجام شود.

مدیریت افسردگی و کمک به خود

علاوه بر درمان دارویی و مشاوره روانشناختی، مدیریت بیماری توسط خود فرد یکی از روش‎‌های درمان است که به بیمار کمک می‎‌کند تا با این بیماری کنار آمده و برای بهبود حـال خود تلاش کند. تاثیر این روش‌‎ها بسیار فراتر از تصور است و نقش کلیدی در درمان دارد. از جمله:

• داشتن فعالیت اجتماعی و کاری
• تعیین کردن هدف
• ورزش کردن
• خوردن غذاهای سالم
• به اندازه کافی خوابیدن و داشتن خواب راحت
• پذیرش مسئولیت
• دور کردن افکار منفی
• استفاده از مکمل‌‎های غذایی مثل ویتامین دی و اسید فولیک
• انجام دادن کار جدید
• آیا روش‌‎های دیگری برای مدیریت افسردگی توسط بیمار می‎‌شناسید؟

بیشتر بخوانید: علائم پارکینسون

درمان افسردگی شدید در زنان

افسردگی در زنان ممکن است علائم و نشانه‌‎های متفاوتی داشته و یا احتمال بروز برخی از نشانه‌‎ها در آنان بیشتر از مردان باشد؛ از جمله احساس پوچی، احساس گناه، عدم لذت از زندگی، بی توجهی به فرزندان، تغییرات اشتها، مشکلات گوارشی، حساسیت پستان‎‌ها، گریه مداوم، وحشت‌‎زدگی و…. هم‎چنین احتمال بروز افسردگی در زنان به دلیل کمبود آهن و اسید فولیک بالاتر است. از طرفی ممکن است که این بیماری به دلیل وجود اختلالات پیش از قاعدگی و مشکلاتی از این دست که علائمی مشابه افسردگی دارند، دیرتر تشخیص داده شود. افسردگی شدید زمانی تشخیص داده می‌‌شود که تحریک‌‎پذیری و افکار خودکشی بیش از هر زمان دیگری به سراغ فرد بیاید. مداخله پزشکی در این مرحله برای درمان بسیار ضروری است. برای آگاهی بیشتر درباره افسردگی شدید می‌‎توانید مقاله علائم افسردگی شدید را که در وب‎سایت حال در دسترس شما قرار دارد بخوانید.

به هرحال لازم است که زنان به محض احساس افسردگی یا مشاهده نشانه‎‌ها نسبت به درمان مصمم باشند. رایج‌‎ترین گزینه‌‎های درمانی برای آنان، مصرف دارو و روان‎‌درمانی است. البته ضروری است که در صورت باردار بودن، آن را به پزشک اطلاع دهید؛ چون بسیاری از داروهای ضد افسردگی می‌‌توانند اثر منفی بر جنین داشته باشند. داشتن فعالیت‌‎های اجتماعی مفرح، ورزش منظم و پذیرش یک مسئولیت جدید می‌‎تواند شرایط روانی بیمار را دگرگون کند. به زنان توصیه می‌‎شود که برای رفع افسردگی:

• از انزوا فاصله گرفته و حمایت اجتماعی و خانوادگی دریافت کنند.
• به سلامت جسمی و روانی خود از طریق کاهش استرس، چکاپ منظم و… اهمیت دهند.
• فعالیت بدنی کافی و منظم داشته باشند.
• با کاهش مصرف شکر، فست‎‌فودها و افزایش مصرف غذاهای سالم و مغذی، به کاهش علائم افسردگی کمک کنند.
• از معجزه نور خورشید غافل نشوند و هر روز به مقدار کافی آفتاب بگیرند.
• افکار منفی درباره خانواده، فرزندان و شرایط زندگی را رها کنند.

بیشتر بخوانید: تست کرونا در منزل

درمان افسردگی شدید در مردان

برخی از علائم افسردگی از جمله عصبانیت، تحریک‎‌پذیری، پرخاشگری، اختلالات جنسی، خواب زیاد، دردهای جسمی، گرایش به مصرف مواد مخدر و الکل، کناره‌‎گیری از خانواده و دوستان و ناتوانی در مسئولیت‌‎پذیری در مردان بیش از زنان مشاهده می‌‎شود. البته بروز این علائم در همه مردان یکسان نیست. تشخیص افسردگی در مردان ممکن است کمی دشوارتر باشد، چون آن‌‎ها اغلب از بیان احساسات خود پرهیز می‌‎کنند. از سوی دیگر آن‎‌ها کمتر به دریافت خدمات پزشکی و آغاز درمان تمایل دارند. حمایت خانواده و تشویق آن‎‌ها به پذیرش بیماری و درمان آن در مردان بسیار حیاتی است. اگر بیمار به دلیل افسردگی به مصرف مواد مخدر و الکل روی آورده است، کاهش مصرف و درمان آن‌‎ها هم می‎‌تواند در بهبود حـال وی اثر‎گذار باشد. البته نباید انتظار معجزه داشته باشید. خروج یکباره از افسردگی امکان‌‎پذیر نیست. این کار نیاز به مداومت و صبر کافی دارد. حمایت اطرافیان می‌‎تواند بیمار را به ادامه درمان تشویق کند. به نظر شما علت مقاومت مردان در مقابل برطرف کردن افسردگی و سایر مشکلات مشابه چیست؟

به مردان توصیه می‎‌شود که برای درمان افسردگی:

• به اندازه کافی در جمع‌‎های صمیمی و دوستانه وقت بگذرانند.
• به طور منظم ورزش کنند.
• اهداف خود را خرد کرده تا پس از رسیدن به هر هدف کوچک، احساس رضایت‌مندی از خود را تجربه کنند.
• تصمیم‌گیری در مورد مسائل مهم زندگی را به بعد از بهبود حـال خود موکول کنند.
• برنامه کاری، غذایی، تفریحی و استراحت منظم روزانه داشته باشند.
• در مقابل مصرف دارو مقاومت نکنند.

درمان افسردگی بعد از زایمان

یکی از شایع‎‌ترین انواع افسردگی، پس از زایمان روی می‌دهد. احتمال بروز آن در افرادی با سابقه خانوادگی یا کسانی که پیش از بارداری به درجاتی از افسردگی دچار بودند بیشتر است، اما هر کسی می‌تواند به آن مبتلا شود. بارزترین نشانه‎‌های آن شامل گریه بیش از حد، احساس خشم، کناره‌‎گیری از نوزاد، احساس بی‎‌حسی و قطع ارتباط با نوزاد یا صدمه زدن به او، احساس گناه در مورد مادر خوب نبودن و وجود تردید و نگرانی در توانایی پرورش کودک است. این بیماری در صورت رها شدن ممکن است ماه‌ها طول کشیده و به یک افسردگی مزمن تبدیل شود. افسردگی پس از زایمان نباید عادی و به عنوان بخشی از زندگی جدید زن پس از زایمان پذیرفته شود. این یک بیماری است که نیاز به درمان دارد. قطع شدن پیوند بین مادر و نوزاد به ویژه در اولین روزهای پس از تولد ممکن است اثرات دائمی بر زندگی نوزاد بگذارد. تحقیقات نشان داده که کودکان مادران مبتلا به افسردگی پس از زایمان بیش از حد گریه می‎‌کنند و ممکن از در خوابیدن و تغذیه مشکل داشته باشند.

گزینه‌‎های درمان در افسردگی بعد از زایمان مشابه انواع دیگر افسردگی است. انتخاب بهترین روش برای درمان به علائم بیماری، شدت آن و ترجیح شخصی بیمار دارد. برخی از روش‎‌های درمانی ممکن است برای شخصی مفید ولی برای دیگری کارا نباشد. اولین دارویی که توسط سازمان غذا و داروی آمریکا و مختص افسردگی پس از زایمان تایید شد برکسانولون نام دارد. دریافت این دارو از طریق تزریق و در مدت زمان ۶۰ ساعت در یک محیط خاص و تحت مراقبت کادر درمانی، توسط پزشک انجام می‌‎شود. این دارو با کمک به تنظیم سطح هورمون‎‌هایی که در دوره بارداری تغییر کرده‌‎اند، به درمان بیماری افسردگی می‌‎پردازد. از عوارض آن می‌‎توان به خواب‌آلودگی غیر معمول، خشکی دهان، سرگیجه و غش کردن اشاره کرد.

درمان سریع افسردگی

افسردگی به یک باره ایجاد نمی‌‎شود که به دنبال درمان فوری برای آن باشیم. افسردگی اغلب با تغییر آهسته و تدریجی خلق و خو آغاز می‌‎شود، به صورتی که حتی ممکن است خود بیمار هم متوجه آن نشود. اما نکته مهم در درمان آن، اقدام فوری و به موقع است. یعنی به محض مشاهده اولین علائم، باید با مراجعه به پزشک متخصص، بررسی‌‎های اولیه را انجام و معالجه را آغاز کرد. هر چه روند درمان سریع‌‎تر آغاز شود، احتمال این که درمان زودتر و با کیفیت بیشتر انجام شود هم بالاتر می‌‎رود. پیگیری درمان، مصرف منظم دارو (در صورت تجویز توسط پزشک)، داشتن فعالیت بدنی کافی و تغذیه سالم، حضور در فعالیت‌‎های اجتماعی و انجام تمریناتی برای تقویت افکار مثبت، راه‌کارهایی هستند که می‌‎توانند به درمان سریع‎‌تر افسردگی کمک کنند. وقفه در درمان و عدم توجه به تمرینات ذهنی می‌‎تواند روند درمان را بسیار طولانی کرده و یا باعث عدم دستیابی به نتیجه مورد انتظار شود.

افسردگی یک بیماری قابل درمان است، اما درمان قطعی آن به شدت افسردگی و رسیدگی به موقع بستگی دارد. شروع زودهنگام درمان، احتمال‎ رسیدن به درمان قطعی را به ویژه در میان جوانان افزایش می‌‎دهد. بسیاری از افراد که برای درمان این بیماری به پزشک مراجعه می‌‎کنند به راحتی درمان شده و روال زندگی عادی و طبیعی خود را در پیش می‌‎گیرند. اگر می‌‎خواهید بدانید که افسردگی در جوانان چگونه است به مقاله علائم افسردگی در جوانان از وب‎سایت حال مراجعه کنید. اما در صورت بی‌‎توجهی به درمان، قطع خودسرانه دارو یا فرآیند درمان، انتخاب روش‎‌های ناکارآمد و عدم مدیریت افسردگی توسط خود فرد، ممکن است بیماری مزمن شده و در مواردی بدتر هم شود. برخی از بیماران در شرایط شدید افسردگی، نیاز به مراقبت مادام‌‎العمر، انجام مشاوره و مصرف دارو به صورت منظم و همیشگی دارند و ممکن است در صورت تغییر در این برنامه، بیماری آن‌‎ها تشدید شود.

کلام آخر

افسردگی می‌‎تواند یک بیماری موقتی یا طولانی‌‎مدت باشد. ممکن است که درمان در برخی از موارد برای آن موثر نبوده و برای همیشه نیاز به کنترل و رسیدگی داشته باشد. بهترین روش برای درمان و کنترل این بیماری، آگاهی بیمار نسبت به علائم و حالات خود است که می‌‎تواند به درمان به موقع کمک کند. فرد باید یاد بگیرد که آگاهانه از خود مراقبت کرده و در صورت بروز تغییرات جزئی در وضعیت روحی خود، نسبت به بهبود حـال خود اقدام کند. راهنمایی گرفتن از یک مشاور با تجربه در این میان، نقش کلیدی دارد. ولی گاهی دسترسی به چنین شخصی آسان نیست. اگر می‌‎خواهید مشاور خود را همیشه و همه جا با خود داشته باشید، کافی است که به وب‎سایت و اپلیکیشن حال مراجعه کنید. در بخش مشاوره آنلاین روان شناسی با پزشکان و مشاوران این سامانه در کمترین زمان ممکن و در تمام ساعات و روزهای هفته امکان‌‎پذیر است. با حال دیگر بهانه‌‎ای برای عدم درمان بیماری افسردگی ندارید و می‌‎توانید پاسخ سوالات خود را به سرعت دریافت کنید. درمان افسردگی نیاز به صبوری، مداومت و پیگیری دارد. هیچ وقت برای رسیدن به درمان مناسب عجله نکنید و ناامید نشوید. شما چطور از روش‎‌های گفته شده برای درمان بیماری افسردگی کمک می‎‌گیرید؟

پرسش‌های متداول