دوره بارداری یکی از مهمترین و حساسترین دوران زندگی آدمی است. بسیاری از آسیبها و تنشهای روحی و جسمی وارد شده در این دوره میتواند در تمام طول عمر گریبانگیر فرد باشد. آگاهی از نکات مهم قبل از بارداری برای زنان و مردان بسیار ضروری است. بنابراین لازم است که آنها با آمادگی کامل روحی، جسمی، روانی و اجتماعی برای آن اقدام کرده و خانوده خود را گسترش دهند. مهمترین شرط ورود به این مسیر، همراهی و همدلی همه جانبه پدر و مادر است.
باردار شدن در صورتی که هر یک از زوجین ساز خود را میزند و آینده روشن مشترکی ندارد، میتواند بسیار خطرناک و با چالشهای روحی و جسمی همراه باشد. چنانچه نیاز به راهنمایی درباره نکات مهم قبل از حاملگی دارید، میتوانید از پزشک زنان آنلاین حال کمک بگیرید.
بیشتر بخوانید: تست کرونا در منزل
اقدامات قبل از بارداری
اقدامات قبل از بارداری به زمینههای مختلف روحی و جسمی مربوط است. از سوی دیگر، وضعیت مالی زوجین باید به شکلی باشد که توانایی تحمل هزینههای اضافه شده توسط یک فرد جدید را نیز داشته باشد. در این بخش به اختصار درباره نکات مهم قبل از بارداری میپردازیم.
گفت و گوی همه جانبه
در ابتدا لازم است که پدر و مادر آینده در مورد بچه دار شدن به توافق برسند. وقتی هر دو نظر مساعدی درباره این موضوع داشته باشند، میتوانند در مورد روشهای تربیتی، اعتقادات مذهبی، وظایف هر یک پس از تولد، چالشهای پیش رو و… با هم حرف بزنند. حل بعضی از مسائل مانند ختنه کردن نوزاد، نحوه مراقبت از او، استفاده از تجربیات والدین، استخدام پرستار، اولویتهای آموزشی و… مسائلی هستند که بهتر از پیش از تصمیم به بارداری درباره آنها گفتوگو کرده و اتمام حجت کنید. در این مرحله ضروری است که زن و مرد در مورد تمام اولویتها، ترسها و انتظارات خود صحبت کنند.
توقف روشهای پیشگیری از بارداری
پزشکان میگویند که بهتر است دو ماه پیش از اقدام به بارداری، روشهایی را که برای پیشگیری از بارداری استفاده میکردید، قطع کنید. این زمان به شما کمک میکند تا چرخه قاعدگی عادی را تجربه کرده و زمان دقیق تخمکگذاری خود را پیدا کنید. به این ترتیب میتوانید احتمال بارداری را از طریق نزدیکی در زمان تخمکگذاری بالاتر ببرید. اگر برای مدتی طولانی از قرص به عنوان پیشگیری از بارداری استفاده کردهاید، ممکن است به زمان بیشتری برای برگشت هورمونها به حالت طبیعی نیاز داشته باشید. معمولا پس از گذشت سه ماه از قطع مصرف قرص، چرخه قاعدگی به حالت نرمال قبلی بر میگردد. در صورت عدم تجربه قاعدگی طبیعی پس از گذشت این مدت میتوانید با پزشک خود تماس بگیرید.
دوری از الکل و دخانیات
مصرف الکل و مواد مخدر در زنان و مردانی که قصد بچه دار شدن دارند، میتواند باروری را تحت تاثیر قرار دهد. نوشیدن الکل باعث کاهش تعداد اسپرم مردان میشود. سیگار کشیدن هم بر کیفیت تخمک و اسپرم اثر منفی داشته و میتواند احتمال سقط جنین، زایمان زودرس و خطر نقص مادرزادی جنین را افزایش دهد. طبق یافتههای پزشکان به نظر میرسد حدود ۱۳ درصد از مشکلات باروری در زوجهای آمریکایی ناشی از مصرف دخانیات باشد. اگر به دنبال زمان مناسبی برای ترک سیگار هستید، این بهترین فرصت است. قرار گرفتن در معرض دود سیگار، حتی در زنان غیر سیگاری هم میتواند با خطرات بارداری همراه باشد.
برای انواع آزمایش، به شما پیشنهاد میدهیم که از خدمات آزمایش در منزل مجموعه «حال» استفاده کنید.
کاهش مصرف کافئین
مصرف کافئین چه پیش از بارداری و چه پس از تولد نوزاد، میتواند اثرات منفی زیادی بر سلامت او داشته باشد. به نظر میرسد مصرف کافئین زیاد یکی از دلایل سقط جنین در زنان باشد. البته پزشکان مقدار مجاز مصرف کافئین روزانه را هم به شما گفتهاند: حدود ۱۰۰ میلیگرم در روز. بعضی از پزشکان توصیه میکنند که همین مقدار اندک را هم در سه ماهه اول کنار بگذارید. کافئین از طریق مواد غذایی و نوشیدنیهای مختلف مثل قهوه، انواع چای، نوشابه و نوشیدنیهای انرژيزا وارد بدن میشود. پس لازم است درباره مصرف آنها دقت کنید.
کنترل وزن
اگر فقط به چند کیلوگرم کاهش وزن نیاز دارید، اکنون بهترین زمان انجام آن است. کاهش ۵ تا ۸ کیلو از اضافه وزن نه تنها به بارداری آسانتر کمک میکند، بلکه باعث میشود که زایمان راحتتری هم داشته باشید. عوارض و خطرات بارداری در زنان دارای وزن طبیعی کمتر از زنان مبتلا به اضافه وزن یا کمبود وزن است. اگر کاهش وزن شما همراه با یک رژیم غذایی سالم و مغذی و ورزش و فعالیت بدنی کافی هم باشد، علاوه بر سلامتی شما بر سلامتی جنین هم اثر مثبتی خواهد داشت. کمبود وزن هم مانند اضافه وزن میتواند سلامتی بارداری و جنین را با خطر مواجه کند. خطر تولد نوزاد کم وزن و نارس در مادران با وزن کمتر از حد نرمال هم زیاد است. بهترین شاخص توده بدنی برای بارداری، بین ۱۹ تا ۲۴ است.
مصرف مکملهای پیش از بارداری
بعضی از پزشکان معتقدند هر زنی که به فکر باردار شدن در سه تا شش ماه آینده است، باید مصرف یک مولتی ویتامین روزانه با ۴۰۰ میکروگرم اسید فولیک را آغاز کند. طبق تحقیقات دانشمندان، دریافت میزان کافی از این ویتامین در قبل و اوایل بارداری میتواند نقصهای مادرزادی سیستم عصبی جنین را تا ۷۰ درصد کاهش دهد. مولتی ویتامینها دارای مواد مغذی دیگری هم هستند که برای بارداری سالم ضروری است، مانند آهن برای جلوگیری از کمخونی و کلسیم برای سلامت دندانها و استخوانها. مصرف قرص مولتی ویتامین را به یک عادت هر روزه برای خود تبدیل کنید.
درباره لکه بینی در بارداری بیشتر بدانید
استراحت کافی
در دوره پیش از بارداری تا میتوانید خواب و استراحت کافی داشته باشید. بسیاری از افراد تصور میکنند که با به دنیا آمدن نوزاد، بیخوابی و بدخوابی مادر آغاز میشود. اما واقعیت این است که برای بسیاری از مادران باردار، خواب شبانه خوب یک رویاست. افرادی که در اثر بارداری دچار رفلاکس معده ، سوزش و تکرر ادرار، گزگز کف پا و مشکلات مشابه دچار میشوند، احتمالا نمیتوانند خواب با کیفیت شبانه را تجربه کنند. راجع به گزگز دست و پا بیشتر بخوانید. در نتیجه در طول روز خسته و بی حوصله هستند. از سوی دیگر داشتن خواب کافی با کاهش اضطراب و انرژی بیشتر روزانه ممکن است باعث تخمکگذاری منظم شده و به باردار شدن سریعتر هم کمک کند.
کنترل استرس
برخی تحقیقات نشان میدهند که داشتن استرس شدید میتواند توانایی زنان را برای بارداری با کاهش مواجه کند. این مسئله به نقش استرس در لانه گزینی جنین در رحم و… بستگی دارد. پزشکان توصیه میکنند که پیش از اقدام به بارداری یک معاینه روانی و گفتوگو با روانشناس داشته باشید تا با مشکلات پنهان روحی خود آشنا شوید. پس از آشکار شدن این مشکلات، میتوانید به کمک روانشناس خود بر آنها غلبه کرده و با آمادگی کامل به مرحله جدید و مهم زندگی خود قدم بگذارید. اگر شما از نظر روحی آماده مادر شدن باشید، مسلما بهتر میتوانید با مشکلات و دغدغههای این مرحله کنار آمده و آنها را پشت سر بگذارید.
شما میتوانید کارهایی که باعث کاهش استرس میشود را انجام دهید. باغبانی، کتاب خواندن، رقصیدن، گوش دادن به موسیقی، پیاده روی، مدیتیشن و… راههایی هستند که میتواند شما را از تنشهای روزمره رها کرده و ظرفیت روحی شما را برای مادر شدن افزایش دهند. یادداشت کردن دلایل استرسزا و نگرانیها هم میتواند به شما در کنترل آنها کمک کند.
استفاده از تجربیات بارداری دیگران
گرچه هر فرد تجربیات منحصر به فردی در این زمینه دارد، اما دانستن آنها میتواند به شما در موقعیتهای خاص کمک کند. با توجه به این که بیشتر زنان احتمالا تجربیاتی شبیه به مادر یا بستگان نزدیک خود در طول دوران بارداری خواهند داشت، صحبت با او و خواهر یا خالهها میتواند کمک کننده باشد. بعضی از مسائلی که در اختلالات بارداری نقش دارند، ممکن است ارثی باشند. مثلا احتمال دارد که شما مانند مادر یا خواهرتان دچار فیبروئید یا کیست تخمدان باشید. بنابراین آگاهی از این مسائل میتواند به شما و پزشکتان در تشخیص بیماریها کمک کند.
معاینه توسط متخصص زنان
بسیاری از متخصصان توصیه میکنند که حداقل سه ماه قبل از اولین اقدام برای بارداری پزشک خود را ملاقات کرده و معاینات اولیه را انجام دهید. در این مرحله پزشک علاوه بر معاینه فیزیکی، انجام آزمایشهایی مانند تست دیابت، فشار خون و… را برای شما ضروری میداند که به ان آزمایش قبل از بارداری میگویند. لازم است در صورت بروز مشکل در این آزمایشها یا معاینه اولیه، به درمان آن مسئله پرداخته و سپس با اطمینان بیشتر برای بارداری اقدام کنید.
معاینه توسط دندانپزشک
معاینه لثهها و دندانها ممکن است مستقیما با بارداری و باروری ارتباط نداشته باشد، اما کار عاقلانهای به نظر میرسد. برخی تحقیقات، سلامت دهان و دندان را به تجربه یک بارداری سالم مرتبط میدانند. زنان مبتلا به بیماری لثه کنترل نشده بیشتر در معرض سقط جنین، زایمان زودرس و پره اکلامپسی هستند. در واقع گفته شده که مسواک زدن، کشیدن نخ دندان و مراجعه منظم به دندانپزشک میتواند خطر سقط جنین را تا ۷۰ درصد کاهش دهد. علاوه بر این، معاینه دندانها به شما این امکان را میدهد که در صورت نیاز به ترمیم دندانی، پیش از بارداری آن را انجام دهید. اهمیت این مسئله به این دلیل است که برای این کار نیاز به قرار گرفتن در معرض اشعه ایکس دارید که انجام آن در دوران بارداری ممنوع است. پس بهتر است پیش از آن اقدام به ترمیم دندانهای خود کنید.
فاصله گرفتن از رنگها و مواد شیمیایی
هنوز هیچ مدرک قطعی وجود ندارد که نشان دهنده ناایمن بودن رنگ مو در دوران بارداری باشد. با این حـال پزشکان توصیه میکنند که بهتر است زنان باردار در طول این دوره و به ویژه در سه ماهه اول کمتر در معرض ترکیبات شیمیایی مانند رنگ مو قرار بگیرند. علت این مسئله اهمیت سه ماهه اول بارداری در رشد اصلیترین اندامهای جنین است. اگر در این زمینه نگرانی دارید میتوانید با پزشک خود مشورت کرده و در صورت کسب اجازه از او، از رنگ موهای طبیعی و گیاهی استفاده کنید.
به روز کردن اطلاعات
دانش و اطلاعات خود را درباره علائم بارداری، انواع قرار گرفتن جنین در رحم مادر، ویژگیهای هر هفته در طول دوره بارداری و… افزایش دهید. بدن خود را بشناسید و بدانید که در هر مرحله چه رویدادهایی در بدن شما اتفاق میافتد. از منابع علمی معتبر و کتابهای خوبی که برای این منظور تالیف و ترجمه شدهاند استفاده کنید. به همسر خود آگاهی دهید و او را در جریان مسائل پیش رو قرار دهید. با هم برای پشت سر گذاشتن این دوره برنامه ریزی کنید و یک پدر و مادر آگاه باشید.
درباره هفته دوم بارداری بیشتر بدانید
اقدامات قبل از بارداری برای مردان
گرچه هنوز مردان از سوی پزشکان ملزم به انجام آزمایشهای تست سلامتی، تعداد و کیفیت اسپرم و انجام سونوگرافی نیستند، اما بررسی سلامتی آنها میتواند به باروری سالم کمک کند. لازم است که مردان از چند ماه پیش از اقدام بارداری، مصرف الکل و دخانیات را به شدت کاهش داده یا ترک کنند. همچنین کاهش وزن و ورزش منظم هم میتواند به بهبود کیفیت اسپرم و باروری آسانتر کمک کند. مصرف غذاهای سالم، دوری از غذاهای چرب و فرآوری شده، برنامه غذایی و استراحت منظم، دوری از استرس و تنش و… هم برای مردان مانند زنان ضروری است.
درباره سونوگرافی بارداری و نحوه انجام آن در منزل بیشتر بدانید
باید بدانید که گرما میتواند تولید اسپرم را در بیضهها مختل یا متوقف کند. همچنین تعداد و تحرک اسپرمها در شرایط بالا رفتن دما کاهش مییابد. با توجه به این که این آسیب میتواند برای ماهها ادامه داشته باشد، بهتر است مردان از چند ماه پیش از اقدام، رفتن به سونا و جکوزی را فراموش کنند. پوشیدن لباسهای بسیار تنگ و حتی قرار دادن لپ تاپ درمجاورت اندام تناسلی هم میتواند به اسپرمها آسیب بزند.
درباره آزمایش اسپرم بیشتر بدانید.
اقدامات قبل از بارداری برای زنان
جنین رشد و نمو خود را در بدن زن آغاز میکند و ادامه میدهد. بنابراین وضعیت بدن او در پشت سر گذاشتن یک بارداری سالم بسیار مهم است. زنان از حداقل سه ماه پیش از بارداری باید توسط پزشک متخصص معاینه شده و آزمایشات زیر را انجام دهند:
- تست سلامت قلب
- فشار خون
- کلسترول خون
- قند خون
- مشکلات غده تیروئید از جمله کم کاری تیروئید
- آسم
- بیماریهای ژنتیکی خاص
- بیماریهای عفونی
- ایدز
- هپاتیت
- زگیل تناسلی
- Rh گروه خونی
در صورت مناسب بودن وضعیت، پزشک بدن زن را برای مادر شدن مناسب تشخیص داده و او میتواند اقدام به بارداری کند. البته وضعیت روحی و روانی مادر هم شرط مهمی برای تجربه یک بارداری موفق است. او باید آگاه باشد که ممکن است بارداری سختی را تجربه کند و آمادگی روانی کافی برای این مسئله را داشته باشد. همچنین یادگیری روشهایی که باعث رفع استرس و آرامش مادر میشود هم در این مرحله بسیار مهم است. احتمال بروز افسردگی پس از زایمان در زنانی که پیش از بارداری هم به افسردگی دچار بودهاند بیشتر است. بنابراین در صورت ابتلا به افسردگی حتما با پزشک خود مشورت کرده و درمان مناسب را انجام دهید.
درباره افسردگی بعد از زایمان بیشتر بدانید
مراقبت های قبل از بارداری
شرایط روحی، جسمی و اجتماعی پدر و مادر پیش از اقدام به بارداری به اندازه این شرایط در طول دوران بارداری مهم و حیاتی است. پدر و مادری که از هر لحاظ سالم و تندرست هستند، احتمالا باروری راحتتری داشته و چالشهای دوران بارداری را بهتر پشت سر میگذارند. برای این منظور لازم است که سلامت آنها در چند بخش مورد مراقبت قرار گیرد:
سن پدر و مادر
بارداری زود هنگام یا در سنین بسیار بالا معمولا با ریسک بیشتری همراه است. البته این موضوع به عوامل مختلفی مثل کیفیت زندگی پدر و مادر، سامت جسمی و… هم بستگی دارد. با این حـال سن یک فاکتور مهم در مراقبتهای قبل از بارداری است.
برنامه غذایی
به زنان توصیه میشود که پیش از باردار شدن برنامه غذایی کامل شامل تمام گروههای غذایی داشته باشند. داشتن ذخیره کافی از املاح و مواد معدنی و ویتامینها برای رشد و نمو جنین در طول دوران بارداری ضروری است. سوء تغذیه یا تغذیه ناکافی و نامناسب ممکن است باعث افزایش احتمال سقط جنین، زایمان زودرس، تولد نوزاد کم وزن و… شود.
سبک زندگی
شغل زوجین، میزان تماس آنها با مواد شیمیایی، مغناطیسی و آسیبزا، وزن، اعتیاد به الکل و دخانیات، سلامت روانی و… عوامل بسیار مهمی در تجربه یک بارداری طبیعی و سالم دارند. آگاهی از خطرات پیش رو میتواند آنها را نسبت به مراقبت از خود هشیار کرده و به داشتن یک بارداری سالم کمک کند.
نکات مهم قبل از بارداری برای دختردار شدن
گرچه ممکن است تصور شود که تلاش برای انتخاب جنسیت جنین کار علمی و دقیقی نباشد، اما برخی از پزشکان راهکارهای احتمالی را برای آن پیشنهاد میکنند. با این حـال همه چیز به لحظه لقاح بستگی دارد. تشکیل جنین دختر به عوامل زیر بستگی دارد:
تغذیه پیش از اقدام به بارداری
- مصرف سبزیجات دارای برگ سبز به دلیل دارا بودن کلسیم، منیزیم و ویتامین A و C
- خوردن غلات کامل مثل برنج قهوهای، بلغور جو دوسر به دلیل دارا بودن منیزیم و سلنیوم
- خوردن مقدار کافی شیر در طول روز به دلیل داشتن اسید لاکتیک و اسیدی کردن pH بدن و واژن
- مصرف ماهی به دلیل تلاش برای زنده نگه داشتن اسپرمهای حاوی کروموزوم ایکس از طریق اسیدی کردن واژن
- خوردن شکلات با افزایش اسیدیته واژن و دستگاه گوارش
- مصرف حبوبات به دلیل چربی کم و منیزیم و فیبر بالا برای مساعد کردن شرایط رحم برای دختر دار شدن
- پرهیز از غذاهای قلیایی مثل کرفس، هویج، چغندر، هندوانه و…
pH محیط واژن
کروموزوم X برای زنده ماندن به محیط اسیدی نیاز دارد.
زمان آمیزش
اگر نزدیکی یک یا دور روز قبل و بعد از تخمکگذاری باشد، محیط واژن اسیدی بوده و احتمال تشکیل جنین دختر بیشتر است. زمان دقیق تخمکگذاری را میتوان به وسیله بررسی و یادداشت دقیق وقایع چرخه قاعدگی، تست دمای بدن، بررسی وضعیت ترشحات دهانه رحم و کیتهای استاندارد تشخیص زمان تخمکگذاری دانست.
نکات مهم قبل از بارداری برای پسردار شدن
مانند روشهای اقدام برای دختر دار شدن، این فرآیند برای داشتن جنین پسر هم قابل اجراست. این روشها نسبی و کم هزینه بوده و نتیجه قطعی و تضمینی ندارند. البته روشهای علمی مانند IVF و IUI که برای زوجهای نابارور کاربرد دارند، میتوانند با لقاح جنین دلخواه به داشتن نوزاد پسر یا دختر منجر شوند. این روشها هزینه بالایی داشته و اغلب برای این منظور مورد استفاده قرار نمیگیرند. لازم است برای انجام روشهای سنتی و غیر علمی به نکات زیر توجه شود:
راه ها و داروهای درمان ناباروری را بشناسید
تغذیه پیش از اقدام به بارداری
رعایت رژیم غذایی باید بیشتر توسط زن انجام شود و نقش مرد در آن کمتر است. به دلیل این که اهمیت رژیم غذایی، تغییر محیط واژن برای حفظ کروموزوم X یا Y است. با این حـال مصرف خوراکیهایی مانند موز، شکلات تلخ، تخم مرغ، اسفناج، سیر و… میتواند در افزایش تحرک و کیفیت اسپرم و لقاح بهتر نقش داشته باشد.
pH محیط واژن
برای زنده ماندن و فعالیت بهتر کروموزوم Y محیط واژن باید قلیایی باشد.
زمان آمیزش
محیط واژن در زمان نزدیک به تخمکگذاری قلیایی و در روزهای قبل و بعد آن اسیدی است. بنابراین اگر لقاح دقیقا در روز تخمکگذاری انجام شود، محیط واژن کاملا قلیایی، رقیق و قابل ارتجاع است و احتمال لقاح کروموزوم Y موجود در اسپرم و پسر شدن جنین بیشتر است.
اقدامات قبل از بارداری برای فرزند زیبا
از نظر علمی زیبایی جنین به ویژگیهای ژنتیکی پدر و مادر بستگی دارد و امری نیست که بتوان آن را دستکاری یا اصلاح کرد. اما در طب سنتی اسلامی به نقل از ائمه راههایی برای داشتن فرزند زیبارو وجود دارد؛ از جمله:
- نزدیکی در هنگام شهوت زیاد
- خوردن گلابی توسط پدر
- داشتن آرامش حین رابطه
- پاکسازی نطفه از طریق روزه گرفتن
- خوردن میوه به در حـال گرسنگی
- تلاوت سوره یوسف، یس و محمد
- مصرف سبزیجات، انگور، خربزه، شنبلیله و دریافت آفتاب توسط زن در طول بارداری
- پرهیز از خوردن فلفل، نعنا، خیارشور، غذاهای فرآوری شده، سرکه و… در طول بارداری توسط زن
گرچه این روشها مبنای علمی دقیقی ندارند اما برای کسب اطلاعات بیشتر درباره آنها میتوانید از پزشکان متخصص طب سنتی حال راهنمایی بگیرید.
حرف آخر
تصمیم برای بچه دار شدن یکی از مهمترین تصمیمات مشترک زوجهاست. این تصمیم به شرایط مختلف مالی، روانی، جسمی، اجتماعی و… بستگی دارد. اگر تصمیم قطعی برای این کار دارید، لازم است که از سه تا شش ماه پیش از اولین اقدام کارهایی را انجام دهید تا دوران بارداری بهتر و نوزاد سالمتری داشته باشید. چنانچه در این زمینه به راهنمایی تخصصی نیاز دارید میتوانید همین حالا از طریق سامانه مشاوره آنلاین حال به بیش از صدها پزشک متخصص دسترسی داشته و سوالات خود را بپرسید. لازم است که پدر و مادر با دانستن نکات مهم قبل از بارداری زمینه یک دوره خوب با چالشهای کمتر را فراهم کرده و زایمان بهتری را تجربه کنند. تجربه شما از مراقبتهای این مرحله چه بوده است؟
سوالات متداول
قبل از بارداری چه کنیم؟
لازم است زوجین پیش از بارداری از نظر وضعیت جسمی و روحی بررسی شده و با هم در مورد تصمیمات لازم گفتوگو کنند. آگاهی زوجین از چالشهای پیش رو و نداشتن استرس بسیار مهم است.
قبل از بارداری چه بخوریم؟
داشتن یک برنامه غذایی کامل و سالم سرشار از مواد مغذی، مصرف مولتی ویتامین حاوی حدود ۴۰۰ میلیگرم فولیک اسید و کاهش مصرف نوشیدنیهای کافئین دار بسیار مهم است.
اگر قبل از بارداری فولیک اسید نخوریم؟
اگر بارداری ناخواسته بوده یا فرد اطلاعی از مصرف اسید فولیک نداشته باشد لازم است پس از آگاهی از بارداری و با مشورت پزشک، این ویتامین را به ویژه در سه ماهه اول در دوزهای تجویزی مصرف کند.
برای دریافت نکات مهم قبل از بارداری از چه پزشکی کمک بگیریم؟
شما میتوانید برای آگاهی از نکات مهم قبل از بارداری و یا مراقبت در طول دوران بارداری از پزشکان متخصص زنان و زایمان سامانه مشاوره آنلاین حال راهنمایی دریافت کنید.
منابع