به زخمهای دردناک در ناحیه معده زخم معده گفته میشود. زخمهای گوارشی به طور کلی می‌توانند در سراسر دستگاه گوارش یعنی از مری تا روده روی دهند. اما زخم معده یکی از شایع‌ترین این آنها است. در واقع میتوان گفت این زخمها هنگامی اتفاق می‌افتد که دیواره مخاطی ضخیم معده دچار زخم، آسیب یا کاهش ضخامت شود. این مسئله باعث میشود تا اسیدهای گوارشی معده، بافت پوششی آن را از بین برده و به زخم و درد و ناراحتی منجر شوند.
زخم های گوارشی زخم هایی هستند که در پوشش داخلی معده، روده کوچک یا مری ایجاد می شوند. در حالی که آنها می توانند دردناک و ناراحت کننده باشند، معمولا قابل درمان هستند.
این زخمها شیوع زیادی دارند و در بسیاری از موارد به خوبی درمان میشوند. اما در صورت عدم درمان یا پیگیری مناسب، ممکن است عوارض فراوانی را به دنبال داشته باشند. اگر به زخم در معده دچار هستید، به هیچ وجه برای درمان درنگ نکرده و در اولین فرصت با دکتر گوارش آنلاین در سامانه مشاوره آنلاین حال گفت‌و‌گو و از راهنمایی‌های تخصصی آنان استفاده کنید.
زخمهای معده تقریبا در بیشتر موارد به یکی از دلایل زیر روی می‌دهند:
- بروز عفونت ناشی از باکتری هلیکوباکتر پیلوری (درباره آزمایش هلیکوباکتر و نحوه انجام آن را بیشتر بدانید)
- استفاده طولانی مدت از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مثل ایبوپروفن یا قرص ناپروکسن و یا داروهای ضد افسردگی
- نوشیدن مداوم الکل
- کشیدن سیگار
سندرومی موسوم به زولینگر- الیسون میتواند با افزایش تولید اسید در بدن منجر به زخمهای گوارشی از جمله زخمهای معده شود. با این حـال این عارضه به ندرت روی می‌دهد و به نظر می‌رسد که کمتر از یک درصد زخمهای معده شناسایی شده، ناشی از این سندروم باشد. در مطلب مشخص شده درباره سندرم روده تحریک پذیر بیشتر بدانید.
زخم معده چیست
زخم معده زخم های باز است که در پوشش معده، روده کوچک یا مری ایجاد می شود. این زخم ها می توانند باعث درد و ناراحتی شوند. زخم معده به دلیل عدم تعادل شیره های گوارشی در معده و روده کوچک ایجاد می شود. این عدم تعادل می تواند ناشی از عوامل متعددی از جمله برخی داروها، استرس و استعمال دخانیات باشد.
چه چیزی باعث زخم معده میشود
شایع ترین علت زخم معده عفونت با باکتری هلیکوباکتر پیلوری (H. pylori) است. این باکتری را می توان در معده و روده کوچک یافت. سایر علل زخم معده عبارتند از برخی داروها مانند داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) و استرس. سیگار کشیدن همچنین می تواند خطر ابتلا به زخم معده را افزایش دهد.
علائم زخم معده
شایع ترین علامت زخم معده درد سوزش یا گاز گرفتن در معده یا بالای شکم است. این درد ممکن است بیاید و برود و ممکن است زمانی که معده خالی است بدتر شود. علائم دیگر عبارتند از تهوع، استفراغ، کاهش اشتها و کاهش وزن.
سایر علائم و نشانه‌های معمول زخمهای معده عبارتند از:
- درد آزار دهنده در معده
- کاهش وزن
- عدم میل به غذا به خاطر درد
- حالت تهوع یا استفراغ
- نفخ شکم
- احساس سیری و پری معده
- آروغ زدن یا رفلاکس معده
- سوزش سر دل
- دردی که با غذا خوردن، نوشیدن مایعات یا مصرف داروهای آنتی اسید بهبود یابد.
- کم خونی که علائم آن میتواند شامل خستگی، تنگی نفس یا رنگ پریدگی پوست باشد.
- مدفوع تیره
- استفراغ خونی
لازم است که در صورت مشاهده چنین علائمی در اولین فرصت با پزشک تماس بگیرید. حتی در صورت خفیف بودن نشانه‌ها، عدم درمان میتواند به شرایط بدتری منجر شود. افرادی که معده آنها به باکتری هلیکوباکتر پیلوری آلوده بوده و دارای سابقه ابتلا به سرطان معده در میان اعضای خانواده خود هستند، حتما باید نسبت به درمان زخمهای معده ایجاد شده در اثر فعالیت این باکتری اقدام کنند.
برای سوزش معده در بارداری چی بخوریم؟
نحوه تشخیص زخم معده
اگر علائم زخم معده را دارید، پزشک ممکن است آزمایش خون را برای بررسی وجود هلیکوباکتر پیلوری تجویز کند. همچنین ممکن است پزشک برای بررسی پوشش معده و روده کوچک، آندوسکوپی را تجویز کند. در طی آندوسکوپی، یک لوله نازک و انعطاف پذیر با دوربین به معده و روده کوچک وارد می شود. برای انجام آزمایش در منزل میتوانید از خدمات مجموعه حال نیز استفاده کنید.
شما میتوانید از بخش پزشک آنلاین سایت حال با پزشکان و مشاوران آنلاین در هر ساعت از شبانه روز ارتباط برقرار کنید.
بهترین راه برای پیشگیری از زخم معده
بهترین راه برای پیشگیری از زخم معده اجتناب از عوامل خطر است. این شامل اجتناب از استفاده از NSAID ها، ترک سیگار و کاهش استرس است. همچنین رعایت بهداشت، مانند شستن مرتب دست ها و اجتناب از تماس با افرادی که عفونت هلیکوباکتر پیلوری دارند، بسیار مهم است.
برای آشنایی بیشتر با قرص دایمتیکون و درمان نفخ معده این مطلب را بخوانید
درمان زخم معده
درمان زخم معده به علت آن بستگی دارد. اگر علت عفونت هلیکوباکتر پیلوری باشد، ممکن است برای درمان عفونت آنتی بیوتیک تجویز شود. اگر علت استفاده از برخی داروها، مانند NSAID ها باشد، پزشک ممکن است تغییر به داروی دیگری را توصیه کند.
همچنین ممکن است پزشک شما تغییراتی در سبک زندگی مانند ترک سیگار و کاهش استرس را توصیه کند. بیشتر این زخمها را میتوان به کمک مصرف داروهای تجویزی توسط دکتر گوارش آنلاین درمان کرد؛ اما در مواردی ممکن است به عمل جراحی نیاز باشد. درمان سریع زخمهای معده بسیار مهم است. افرادی که زخم فعال همراه با خونریزی معده دارند لازم است که برای درمان فشرده و دریافت داروهای خاص در بیمارستان بستری شوند.
درباره درمان زخم مری هم میتوانید این مقاله را بخوانید.
ممکن است در صورت خونریزی شدید، چنین بیمارانی به دریافت خون هم نیاز داشته باشند. روش‌های درمانی این زخمها را میتوان به چند بخش تقسیم کرد:
درباره درمان آنفولانزای معده بیشتر بدانید
درمان غیر جراحی
اگر زخم موجود در معده ناشی از هلیکوباکتر پیلوری باشد، به آنتی بیوتیک و داروهایی به نام مهار کننده‌های پمپ پروتئین نیاز است. این مهار کننده‌ها می‌توانند سلول‌های تولید کننده اسید در معده را مسدود کنند. علاوه بر این روش‌های درمانی، ممکن است که پزشک موارد زیر را هم توصیه کند:
- مسدود کننده‌های گیرنده H2 (داروهایی که تولید اسید را نیز مسدود می‌کنند)
- توقف استفاده از داورهای ضد التهاب غیر استروئیدی
- آندوسکوپی برای پیگیری وضعیت درمان
- مصرف پروبیوتیک‌ها (باکتری‌های مفیدی که ممکن است در از بین بردن هلیکوباکتر پیلوری نقش داشته باشند)
- مکمل بیسموت
علائم زخم معده ممکن است با درمان به سرعت فروکش کند. اما حتی در صورت از بین رفتن علائم، لازم است که دوره درمان را کامل کنید و به مصرف داروهای تجویزی زیر نظر پزشک ادامه دهید. این امر به ویژه در مورد از بین بردن همه باکتری‌ها به ویژه هلیکوباکتر پیلوری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. عوارض جانبی داروهای مورد استفاده در درمان این زخمها عبارتند از:
- حالت تهوع
- سرگیجه
- سردرد
- اسهال
- درد شکم
این عوارض به طور معمول کوتاه مدت هستند و پس از گذشت مدتی برطرف خواهند شد. اگر برخی از این عوارض جانبی برای شما بسیار آزاردهنده است، لازم است در مورد آن با دکتر گوارش آنلاین خود مشورت کنید.
بیشتر بخوانید: علت سردرد مداوم
درمان جراحی
در موارد بسیار نادر، ممکن است زخمهای پیچیده معده به جراحی نیاز داشته باشند. این ممکن است شامل زخم‌هایی باشد که:
- نسبت به درمان‌های دیگر مقاوم هستند.
- خونریزی شدید دارند. (درباره خونریزی دستگاه گوارش و راه های درمان آن بیشتر بدانید)
- باعث پاره شدن معده شوند.
هدف جراحی، ترمیم زخم و بافت آسیب دیده معده و رفع خونریزی ناشی از آن است. این روش معمولا به این ترتیب اجرا خواهد شد:
- از بین بردن کل زخم
- گرفتن بافت از قسمت‌های دیگر دستگاه گوارش و ترمیم زخم به کمک آن
- بستن شریان‌های خونریزی دهنده
- قطع اعصاب معده برای کاهش تولید اسید
بیشتر بخوانید: عوارض پیکر تراشی چیست؟
بهبود تغذیه
در گذشته تصور می‌شد که رژیم غذایی میتواند باعث ایجاد زخمهای گوارشی شود. گرچه علم پزشکی امروزه به این نتیجه رسیده است که این مسئله نقش کمی دارد، اما پزشکان هم‌چنان بر این باور هستند که داشتن یک رژیم غذایی میتواند برای سلامت دستگاه گوارش مفید باشد. به طور کلی توصیه میشود که رژیم غذایی حاوی مقدار زیادی میوه، سبزیجات و فیبر باشد. برخی از غذاها هم می‌توانند در از بین بردن هلیکوباکتر پیلوری نقش داشته باشند. غذاهایی که به مبارزه با هلیکوباکتر پیلوری و تقویت باکتری‌های سالم بدن کمک می‌کنند عبارتند از:
- کلم بروکلی
- گل کلم
- تربچه
- سبزیجات برگدار مثل اسفناج و کلم پیچ
- غذاهای غنی از پروبیوتیک مثل کلم ترش، کامبوجا و ماست
- سیب
- زغال اخته
- تمشک و توت سیاه
- توت فرنگی
- روغن زیتون
از آن‌جا که افراد مبتلا به زخمهای معده ممکن است به بیماری رفلاکس معده هم دچار شوند، لازم است تا زمان بهبود کامل از مصرف غذاهای پر ادویه و ترش خودداری کنند. شما میتوانید راجع به خواص بروکلی بشتر بخوانید.
مصرف میوه‌ها و سبزیجات سرشار از فیبر میتواند به درمان و پیشگیری از زخمهای گوارشی کمک کند
درمان قطعی زخم معده
برای درمان قطعی زخمهای معده لازم است که علت ایجاد زخم به خوبی شناسایی شده و سپس درمان مناسب آن به طور کامل انجام شود. شناخته نشدن علت اصلی بیماری ممکن است منجر به درمان‌های بیهوده و تشدید بیماری یا آسیب بیشتر به معده شود. پس مرحله تشخیص به شدت مهم بوده و باید با دقت به آن پرداخته شود. گرچه در بیشتر مواقع میتوان از دارو برای درمان قطعی زخم استفاده کرد، اما گاهی به عمل جراحی هم نیاز است. در هر حال، داشتن یک رژیم غذایی سالم و پرهیز از مصرف غذاهای محرک و ناسالم میتواند به درمان کامل این زخمها و جلوگیری از ابتلای مجدد به آن نقش داشته باشد.
حتما بخوانید: چای سبز و فشار خون
درمان زخم معده عصبی
درد معده به دلایل متعددی از جمله رفلاکس اسید معده، زخم و… روی می‌دهد. گاهی بروز عصبانیت و اضطراب میتواند به تشدید چنین دردهایی منجر شود. معده درد عصبی در شرایط ترس، استرس شدید و یا هیجان بیش از حد ایجاد میشود. برای درمان چنین دردهایی، پزشک با توجه به وضعیت بیمار میتواند دارو تجویز کند. در مواردی که بیمار به اختلالات شدید روحی و عدم تعادل روانی دچار است، ممکن است استفاده از داروهای کنترل کننده اضطراب و اختلالات عصبی ضروری باشد. البته موارد خفیف این دردها و زخمهای مرتبط با آن را میتوان به کمک روش‌هایی ساده و در دسترس کنترل کرد؛ از جمله:
نوشیدن آب کافی
نوشیدن آب کافی در شرایط استرسزا میتواند به آرام شدن بدن و رقیق شدن اسید معده و کاهش آسیب‌های ناشی از آن کمک کند.
مصرف دمنوش‌های گیاهی
نوشیدن یک لیوان دمنوش نعناع یا زنجبیل میتواند به کاهش درد معده عصبی و حالت تهوع ایجاد شده در اثر آن، کمک کند. حتما مقاله انواع دمنوش رو مطالعه کنید و با خواص آنها آشنا شوید.
مصرف عسل
نوشیدن یک لیوان آب ولرم به همراه عسل یا دمنوش ترکیب دارچین و عسل میتواند به کاهش دردهای معده کمک کند. عسل یک ماده طبیعی بی‌نظیر برای درمان زخمها از جمله زخم معده است. راجع به خواص دارچین و عسل بیشتر بخوانید.
مصرف دارو
بهتر است استفاده از دارو برای رفع دردهای عصبی زخمهای معده حتما با تشخیص پزشک باشد. برخی افراد عادت به استفاده از مسکن‌هایی مانند ایبوپروفن برای رفع چنین دردهایی دارند. در صورتی که اگر درد به دلیل وجود زخم در معده باشد، مصرف این داروها میتواند شرایط را بدتر کرده و به تشدید درد منجر شود.
اصلاح عادات غذایی
مصرف غذاهای حاوی فیبر زیاد و پروبیوتیک‌ها به تقویت سیستم گوارش و تسکین دردهای گوارشی ناشی از استرس، مثل معده درد عصبی خواهد انجامید.
بیشتر بخوانید: آیا پف زیر چشم خطرناک است؟
داروی زخم معده
زخمهای گوارشی از جمله زخم در معده معمولا به کمک دارو قابل درمان هستند. از آن‌جا که بخش زیادی از این زخمها به وجود هلیکوباکتر پیلوری وابسته است، درمان عفونت‌های ناشی از آن و کنترل میزان این باکتری در دستگاه گوارش یکی از بهترین راه‌های درمان و پیشگیری از زخمهای معده است. البته لازم است که در کنار مصرف دارو، استفاده از قرص‌های آسپرین، یا برخی از مسکنها را هم کنترل و در برخی مواقع مصرف آنها را قطع کرد. به طور کلی چند نوع دارو برای درمان زخمهای معده تجویز میشوند که عبارتند از:
آنتی بیوتیک‌ها
از انواع آنتی بیوتیک برای درمان زخمهای معده ناشی از فعالیت هلیکوباکتر پیلوری استفاده میشود. از مهم‌ترین این داروها میتوان به قرص آموکسی سیلین، مترونیدازول، تینیدازول و تتراسایکلین اشاره کرد. دوز مصرف دارو و مدت زمان استفاده از آنها به عواملی مثل شدت بیماری، مقاومت بدن نسبت به آنتی بیوتیک‌ها و سلامت عمومی بدن بستگی دارد. در طی مصرف آنتی بیوتیک، احتمالا پزشک مصرف داروهای کاهش دهنده اسید معده را هم تجویز می‌کند تا روند درمان بهتر انجام شود.
درباره مصرف آنتی بیوتیک میتوانید با شماره مشاوره دارویی سامانه حال ارتباط برقرار کنید.
زخمهای گوارشی و معده در بیشتر موارد به کمک دارو قابل درمان است
داروهای کاهنده تولید اسید معده
داروهایی به نام مهار کننده‌های پمپ پروتئین با غیر فعال کردن سلول‌های تولید کننده اسید معده، مقدار اسید را در معده کاهش می‌دهند. برخی از این داروها را میتوان بدون نیاز به نسخه پزشک تهیه کرد؛ اما بهتر است پیش از مصرف دارو با یک پزشک مشورت کنید. برخی از این داروها عبارتند از امپرازول، رابپرازول، اسومپرازول و پانتوپرازول. مصرف چنین داروهایی در طولانی مدت و با دوز بالا، ممکن است به ضعف استخوانی و آسیب‌پذیر شدن آنها و در نتیجه شکستن مچ و لگن و… منجر شود. گاهی پزشک برای کاهش این عوارض، استفاده از مکمل‌های کلسیم را به بیمار توصیه می‌کند.
داروهای متوقف کننده تولید اسید معده
مسدود کننده‌های هیستامین یا H2 داروهایی هستند که جلوی تولید اسید را می‌گیرند. این کار باعث کاهش مقدار اسید در معده و درمان سریع‌تر زخمهای معده میشود. انواعی از این دارو شامل رانیتیدین، سایمتیدین و فاموتیدین هستند.
داروهای خنثی کننده اسید معده
برخی از داروهای خنثی کننده اسید معده به سرعت منجر به رفع درد و ناراحتی ناشی از وجود زخم در معده میشوند. این داروها ممکن است با عوارضی مثل اسهال یا یبوست هم همراه باشند؛ پس حتما آنها را با تجویز پزشک مصرف کنید.
داروهای محافظت کننده از دیواره داخلی معده
داروهایی مثل سوکرالفات و میزوپروستل با محافظت از لایه داخلی معده و روده کوچک، به درمان زخمهای گوارشی کمک می‌کند.
بیشتر بخوانید: بهترین مولتی ویتامین برای تقویت سیستم ایمنی بدن
تشخیص زخم معده
تشخیص و درمان این عارضه به شدت علائم و وسعت و عمق زخم موجود در معده بستگی دارد. پزشک در ابتدا و برای تشخیص آن سابقه پزشکی بیمار و داروهای مصرفی او را مورد بررسی قرار می‌دهد. برای شناسایی عفونت ناشی از هلیکوباکتر پیلوری، لازم است که آزمایش خون، مدفوع یا تنفس انجام شود. برای آزمایش تنفس، باید بیمار یک مایع شفاف مخصوص را بخورد و سپس در کیسه‌ای نفس بکشد. اگر در معده فرد هلیکوباکتر پیلوری وجود داشته باشد، نمونه تنفسی حاوی مقدار بیش از حد طبیعی دی اکسید کربن خواهد بود. آزمایش‌ها و روش‌های دیگری هم برای تشخیص وجود زخم در معده وجود دارد؛ از جمله:
بلع باریم
برای انجام این آزمایش، یک مایع غلیظ سفید رنگ حاوی باریم توسط بیمار نوشیده میشود. سپس دستگاه گوارش فوقانی را پوشانده و پزشک میتواند به کمک اشعه ایکس، وضعیت معده و روده را مشاهده کند.
آندوسکوپی
برای این کار یک لوله نازک و انعطاف‌پذیر را از طریق دهان به معده وارد می‌کنند. این آزمایش برای یافتن زخم، خونریزی و هر بافت غیر طبیعی در بخش‌های مختلف معده است. این روش یکی از دقیق‌ترین و بهترین روش‌ها برای تشخیص مشکلات دستگاه گوارش فوقانی است.
آندوسکوپی یک روش بسیار خوب برای مشاهده وضعیت داخل معده توسط پزشک است
بیوپسی آندوسکوپی
در این روش به کمک دستگاه آندوسکوپی پیشرفته، یک قطعه از بافت مشکوک معده را برداشته و آن را برای بررسی و آزمایش‌های بیشتر به آزمایشگاه پاتولوژی منتقل می‌کنند. این آزمایش میتواند به تشخیص زودهنگام سرطان معده و سایر مشکلات این اندام کمک کند.
درمان های خانگی برای زخم معده
چندین درمان خانگی وجود دارد که ممکن است به کاهش علائم زخم معده کمک کند. خوردن غذاهای سرشار از فیبر مانند میوه ها، سبزیجات و غلات کامل می تواند به کاهش علائم کمک کند. نوشیدن آب زیاد و پرهیز از کافئین و الکل نیز می تواند کمک کننده باشد. علاوه بر این، مصرف پروبیوتیک‌ها، مانند ماست یا مکمل‌ها، ممکن است به کاهش علائم کمک کند.
برای آشنایی با قرص نکسیوم و خرید آن کلیک کنید
راه مدیریت بیماری زخم معده
اگر زخم معده دارید، چندین مرحله وجود دارد که می توانید برای مدیریت این بیماری انجام دهید. اول، مهم است که دستورالعمل های پزشک خود را در مورد داروها و تغییرات سبک زندگی دنبال کنید. همچنین باید از خوردن غذاها و نوشیدنی هایی که می توانند معده را تحریک کنند، مانند غذاهای تند، الکل و نوشیدنی های کافئین دار خودداری کنید. خوردن وعده های غذایی کوچکتر و مکررتر نیز می تواند به کاهش علائم کمک کند.
پزشک مناسب برای درمان زخم معده
وجود زخم در معده یکی از رایج‌ترین مشکلات گوارشی است که میتواند با درد و ناراحتی زیادی همراه باشد. از علائم شایع آن درد و احساس سیری، سوزش سر دل و حالت تهوع است. البته حدود ۷۵ درصد افراد مبتلا به زخمهای گوارشی، نشانه قابل ملاحظه و مشخصی ندارند. این زخمهای به دلایل مختلفی مثل مصرف برخی از داروها، عفونت ناشی از باکتری هلیکوباکتر پیلوری و… ایجاد میشوند .
اگر علائم زخم معده را دارید، باید به پزشک مراجعه کنید. پزشک شما می تواند علت زخم را تشخیص دهد و بهترین برنامه درمانی را توصیه کند. اگر پزشک شما به عفونت هلیکوباکتر پیلوری مشکوک باشد، ممکن است شما را برای آزمایش و درمان بیشتر به یک دکتر گوارش آنلاین ارجاع دهد.
منابع
