چسبندگی رحم و نقش آن در بارداری

چسبندگی رحم به تشکیل بافت زخم (اسکار) در دیواره داخلی رحم گفته می‌­شود و برای درمان این عارضه باید به پزشک زنان و زایمان مراجعه کنید. بخش متخصص زنان آنلاین سامانه حال به شما کمک میکند با مشاوران آنلاین ارتباط بگیرید و راهنمای شما باشد. قسمت داخلی رحم به بادکنکی شبیه است که دیواره‌­های جلو و عقب آن صاف در برابر هم قرار دارند. این بخش با بافتی به نام آندومتر پوشیده شده است. آندومتر در سلامتی و باروری یک زن نقش اساسی دارد. در دوران قاعدگی، لایه سطحی آندومتر فرو می‌­ریزد و خونریزی قاعدگی آغاز می‌­شود. زمانی که یک زن باردار می‌­شود، سلول تخم در بافت آندومتر کاشته می­‌شود. آسیب یا عفونت آندومتر ممکن است به پوشش داخلی آن آسیب بزند و باعث چسبندگی (بافت اسکار) بین دیواره‌های داخلی رحم شود.

اصطلاح علمی که برای توصیف چسبندگی داخل رحم استفاده می‌­شود “سندرم آشرمن” نام دارد. در چسبندگی رحم، زخم‌­هایی نقش دارند که ممکن است از نوارهای نازک به صورت خفیف یا نوارهای ضخیم‌­تر تشکیل شده باشند. در موارد شدید این عارضه، ممکن است انسداد یا تخریب جزئی یا سوراخ شدن حفره داخلی رحم رخ دهد که در هر صورت عوارض متعددی را در پی خواهد داشت.

برای انجام آزمایش ها میتوانید از خدمات آزمایش در منزل مجموعه حال استفاده کنید.

تصویر رحمی که چسبندگی دارد

بیشتر بخوانید: تست پاپ اسمیر چگونه انجام می شود؟

دلایل ایجاد چسبندگی رحم

معمولا سطوح رحم، حفره شکم و لوله‌­های رحمی لغزنده هستند. این مسئله باعث می‌­شود تا اعضای بدن بتوانند به راحتی در کنار هم جای گیرند. در صورتی که این بافت لغزنده به دلایلی آسیب ببیند، چسبناک می­‌شود و ممکن است باعث چسبیدن اندام‌­ها به یکدیگر شود. شایع­‌ترین علت ایجاد چسبندگی رحم، آسیب رحم به دنبال یک عمل جراحی است. این عمل جراحی اتساع و کورتاژ (Dilation and Curettage) یا اصطلاحا D&G نامیده می­شود. D&G یک روش جراحی سرپایی است که طی آن دهانه یا گردن رحم کشیده شده و محتوای بافت رحم به وسیله ابزاری مخصوص برداشته می­‌شود. از این روش برای بررسی و تشخیص مشکلات رحمی مثل خونریزی‌­های سنگین یا پاکسازی رحم بعد از سقط جنین استفاده می­‌شود. سایر علل احتمالی ایجاد چسبندگی رحم، عفونت­‌های شدید لگن، برداشت فیبروم رحمی به وسیله جراحی، عمل سزارین و فرسایش آندومتر هستند. فرسایش آندومتر روشی برای از بین بردن یا قطع کردن پوشش داخلی رحم بیمار است. این روش معمولا برای زنانی توصیه می­‌شود که قاعدگی­‌های بسیار سنگینی دارند. پس از انجام فرسایش آندومتر، خونریزی قاعدگی کمتر شده یا کاملا از بین می‌­رود.

بیشتر بخوانید: فیبروم در بارداری

به طور کلی احتمال چسبندگی رحم در افرادی که سابقه یکی از موارد زیر را داشته‌­اند، بالاتر از سایرین است:

• خون‌ریزی شدید پس از زایمان
• سقط جنین عمدی یا اجباری
• بیوپسی آندومتر
• تشکیل اسکار در ناحیه بخیه پس از انجام عمل سزارین (درباره هزینه سزارین و پرداخت اقساطی آن این مطلب را بخوانید)
• جفت دفع نشده پس از زایمان
• برداشتن فیبروم و میوم رحم به وسیله عمل جراحی

بیشتر بدانید: زخم دهانه رحم

چسبندگی رحم چه نشانه‌­هایی دارد؟

زنی که چسبندگی رحمی دارد، ممکن است هیچ علامت و نشانه خاصی را تجربه نکند. اما گاهی اوقات زنان مبتلا به این عارضه، مشکلات قاعدگی مثل قاعدگی کم یا قطع شدن آن را تجربه می‌کنند. چسبندگی رحم در بعضی از زنان باعث نازایی یا سقط جنین می­‌شود. هم­چنین ممکن است در زمان زایمان، به دلیل لانه گزینی غیر طبیعی جفت، عوارض خاصی را تجربه کنند. اگر زخم ایجاد شده در رحم به طور جزئی یا کامل جریان خون قاعدگی را مسدود کند، درد لگن یا قاعدگی دردناک رخ می­‌دهد.

بیشتر بخوانید: بهتربن زمان برای دادن آزمایش خون بارداری

به طور خلاصه می­‌توان علائم و نشانه‌­های چسبندگی رحم را به این شکل بیان کرد:

• آندومتریوز
• سقط جنین مکرر
• تغییرات دوره قاعدگی مانند بی نظمی، کاهش یا قطع شدن خون‌ریزی
• احساس درد در هنگام رابطه جنسی
• احساس گرفتگی و درد رحم در زمان قاعدگی همراه با خون‌ریزی خفیف یا عدم خون‌ریزی
• ناباروری بدون دلیل مشخص
• جفت تهاجمی

چگونه دوقلو باردار شویم؟

احساس گرفتگی و درد در رحم نشانه ای از چسبندگی رحمی است

انواع چسبندگی رحم

چسبندگی رحم با توجه به شدت اسکار و وسعت ناحیه چسبیده، به سه دسته قابل تقسیم است:

چسبندگی خفیف رحم

در این مرحله، چسبندگی­‌ها از نوع سایشی بوده که کمتر از یک سوم رحم را درگیر کرده است.

 چسبندگی متوسط رحم

در این مرحله که معمولا با قاعدگی کم مشخص می‌­شود، چسبندگی ضخیم بوده و تا دو سوم رحم را درگیر می­‌کند.

چسبندگی شدید رحم

در این مرحله معمولا قطع قاعدگی روی می‌­دهد و چسبندگی بیش از دو سوم حفره رحم را در بر گرفته است.

بیشتر بخوانید: علت درد زیر شکم

چگونه می­‌توان چسبندگی رحم را تشخیص داد؟

تشخیص این مشکل، بسیار مهم و حیاتی است. چون هر چه زودتر تشخیص و درمان صورت گیرد، شانس بهبودی، بارداری و زایمان موفق پس از آن بالاتر می‌­رود. از سوی دیگر احتمال بازگشت چسبندگی در افرادی که در مراحل اولیه درمان شده‌­اند، کمتر از افرادی است که چسبندگی شدید را تجربه کرده‌­اند. چهار روش برای تشخیص چسبندگی رحم در زنان وجود دارد:

هیستروسکوپی

هیستروسکوپی دقیق‌­ترین و استانداردترین روش برای ارزیابی چسبندگی‌­های داخل رحمی است. در این روش وسیله‌­ای شبیه به تلسکوپی نازک و روشن از طریق دهانه رحم به آن وارد می‌­شود تا پزشک بتواند مستقیما داخل رحم را ببیند. این کار در مطب یا اتاق عمل امکان پذیر است.

بایوپسی اندومتریال

در این روش از پوشش داخلی و مخاط رحم نمونه گیری می­‌شود تا از نظر وجود بافت و سلول‌­های غیر طبیعی مورد بررسی قرار گیرد.

هیستروسالپینگوگرام (HSG)

یکی از روش­‌های غربالگری مفید برای تشخیص چسبندگی داخل رحم، هیستروسالپینگوگرافی است. HSG یک روش است که طی آن اشعه ایکس به داخل رحم تابانده می‌­شود تا شکل داخل رحم و جداره‌­ها و منافذ آن دیده شود.

سونوهیستروگرافی (SHG)

سونوهیستروگرافی هم از روش‌­های مناسب برای شناسایی چسبندگی رحم است. طی این عمل، محلول آب نمکی مشابه مایعات بدن از طریق دهانه رحم به آن تزریق می­‌شود و به کمک دستگاه سونوگرافی، حفره رحم بررسی می­‌شود.

درباره سونوگرافی رحم و تخمدان بیشتر بدانید

لاپاراسکوپی

لاپاراسکوپی روشی است که در آن شکاف کوچکی در شکم ایجاد می­‌کنند.  سپس یک لوله کوچک روشن همراه با دوربین از آن طریق وارد بدن می­‌شود. این روش تنها راه تشخیص آندومتریوز است. از لاپاراسکوپی برای درمان چسبندگی رحم هم می‌­توان استفاده کرد. بنابراین اگر پزشک این شیوه را برای تشخیص چسبندگی رحم انتخاب کند، هم‌زمان با تشخیص می‌­تواند به درمان چسبندگی نیز بپردازد و نیاز به انجام دو عمل جراحی نیست.

درباره لکه بینی در بارداری بیشتر بدانید

لاپاراسکوپی یکی از روش های تشخیص چسبندگی رحمی

بیشتر بخوانید : افسردگی بعد از زایمان

درمان چسبندگی رحم

اگر چسبندگی رحم خفیف بوده و اختلالی در قاعدگی و زندگی طبیعی بیمار ایجاد نکرده باشد و یا بیمار، دیگر قصد بارداری نداشته باشد، ضرورتی برای درمان نیست. اما در صورتی که چسبندگی از نوع متوسط و شدید بوده و سلامتی بیمار را تهدید کند، درمان مناسب باید انجام شود.

درمان چسبندگی رحم به شیوه هیستروسکوپی متداول‌­ترین روش است. در صورتی که بافت اسکار نازک باشد، از هیستروسکوپ مخصوص برای برش بافت اسکار استفاده می‌­شود. اما در صورت ضخیم بودن و تراکم شدید بافت اسکار، پزشک با استفاده از قیچی این بافت را جدا می­‌کند. گاهی از سونوگرافی بارداری حین انجام هیستروسکوپی و برای هدایت جداسازی بافت اسکار استفاده می‌­شود. این کار اغلب نیاز به بیهوشی دارد، اما در بعضی از شرایط در مطب پزشک هم قابل انجام است. در موارد شدید، ممکن است به بیش از یک عمل جراحی برای از بین بردن چسبندگی نیاز باشد. دوره نقاهت پس از هیستروسکوپی کوتاه است و معمولا زنان پس از انجام آن می­‌توانند به منزل بروند. در صورت نیاز از داروهای مسکن برای کاهش دردهای احتمالی پس از هیستروسکوپی استفاده می­‌شود.

برای پیشگیری از چسبندگی رحم مجدد پس از درمان چه باید کرد؟

مهم‌­ترین کار پس از درمان چسبندگی رحم، جلوگیری از تشکیل مجدد بافت اسکار پس از برداشته شدن است. روش‌­های متعددی برای این کار وجود دارد و پزشک، با توجه به شرایط بیمار یکی از آن‌­ها را انتخاب می‌­کند. چند نمونه از رایج­‌ترین روش‌­های جلوگیری از چسبندگی مجدد رحم عبارتند از:

هیستروسکوپی مجدد

در برخی از موارد پزشک تصمیم می­‌گیرد که یک تا دو هفته بعد از هیستروسکوپی، دوباره این کار را انجام دهد. هدف از این کار حصول اطمینان از عدم تشکیل مجدد بافت اسکار است.

 استروژن درمانی

گاهی برای سرعت بخشیدن به بازسازی پوشش داخل رحم و جلوگیری از ایجاد اسکار، می‌­توان از استروژن خوراکی به طور موقت استفاده کرد.

قرار دادن بالون داخل رحم

گاهی پزشک بلافاصله پس از حذف اسکار و به منظور جلوگیری از تشکیل مجدد بافت اسکار، یک بالون مخصوص برای داخل رحم قرار می‌­دهد.

بایوپسی اندومتریال

در این روش به کمک نمونه برداری از بافت و مخاط رحم وجود هر نوع بافت و سلول غیر طبیعی در این ناحیه را شناسایی می­‌کنند.

درباره هفته پنجم بارداری بیشتر بدانید

نقش چسبندگی رحم در بارداری

می‌­تواند از طریق جلوگیری از تماس تخمک با اسپرم یا ناتوانی دیواره رحم برای جای گزینی سلول تخم، از باردار شدن زن جلوگیری کند. چسبندگی  باید به موقع درمان و دوره نقاهت طبق توصیه­‌های پزشک پشت سر گذاشته شود. پس از درمان هم برخی از زنان دچار قطع قاعدگی می­‌شوند. بارداری‌­هایی که پس از درمان اتفاق می‌­افتند، به احتمال زیاد با سقط جنین، زایمان زودرس، خون‌ریزی در سه ماهه سوم و یا اتصال غیر طبیعی جفت به دیواره رحم مواجه می­‌شوند.

احتمال بارداری موفق پس از درمان با نوع و میزان چسبندگی ارتباط دارد. پس از درمان چسبندگی خفیف تا متوسط، معمولا افراد دوره طبیعی قاعدگی را تجربه می­‌کنند و احتمال موفقیت بارداری در آن­ها بین ۷۰ تا ۸۰ درصد است. این احتمال در بین بیماران مبتلا به چسبندگی شدید رحم حدود ۲۰ تا ۴۰ درصد و گاهی کمتر است. چون در این نوع چسبندگی، پوشش آندومتر با تخریب گسترده‌­تری مواجه شده است. زنانی که دچار آسیب شدید آندومتر هستند پس از درمان بهبود نمی‌­یابند؛ اما می‌­توانند با توجه به سالم بودن تخمک‌­ها، از روش‌­های دیگری مانند رحم اجاره‌­ای (مادر جایگزین) یا فرزندخواندگی استفاده کنند.

چسبندگی رحم در زنانی که قصد بارداری دارند بسیار مهم است. تشخیص دقیق این بیماری نیاز به پیگیری بیمار و دانش کافی پزشک متخصص دارد. هر چه اقدامات لازم برای درمان چسبندگی رحم، زودتر صورت گیرد، احتمال درمان و بازگشت به زندگی طبیعی مانند قاعدگی نرمال و احتمال باردار شدن بیشتر است. برای دسترسی به پزشک متخصص و دریافت راهنمایی­‌های لازم در این زمینه می‌­توانید همین حالا اقدام کنید. شما می‌­توانید بدون نیاز به مراجعه حضوری و به صورت آنلاین با پزشک مورد نظر خود گفت‌­و­گو کرده و اطلاعات لازم را درباره پیگیری مشکل خود از او دریافت کنید. می­‌توانید از طریق اپلیکیشن حال علاوه بر تماس آنلاین با پزشک خود، برای مراجعه حضوری و معاینه‌­های لازم هم برنامه‌­ریزی کرده و نوبت دریافت کنید. همین حالا به وب­سایت و اپلیکیشن حال مراجعه و درخواست مشاوره پزشکی خود را ثبت کنید تا در کوتاه­‌ترین زمان ممکن پزشکان مجرب این سامانه با شما تماس بگیرند.

پرسش‌های متداول

منابع

www.reproductivefacts.org

www.verywellfamily.com

arm.coloradowomenshealth.com

maryamhospital.ir