تیک عصبی حرکاتی غیرارادی و تکراری است که به دلیل یک میل غیرقابل کنترل رخ می‌دهد. این تیک‌ها گاهی مانند پلک زدن چشم یا صاف کردن گلو، بسیار ظریف و کوچک هستند و گاهی نیز مانند تکان دادن سر یا فریاد زدن کلمات. بسیار به چشم می‌آیند. در حالی که تیک‌ها معمولاً در افراد مبتلا به سندرم تورت دیده می‌شوند، اما ممکن است در افرادی که هیچ‌گونه بیماری عصبی ندارند نیز وجود داشته باشد. در این مقاله علت تیک عصبی، تأثیری که می‌تواند بر زندگی روزمره افراد داشته باشد و راه‌های درمانی که می‌تواند باعث تسکین و مدیریت علائم شود را بررسی می‌کنیم.
برای درمان سریع‌تر تیک عصبی می‌توانید با روانپزشک آنلاین مشورت کرده و بهترین راهکار را دریافت نمایید.
اختلال تیک عصبی چیست؟
پیش از دانستن علت تیک عصبی بهتر است با آن بیشتر آشنا شوید. اختلال تیک عصبی یک بیماری عصبی است که با حرکات یا صداهای غیرارادی و تکراری مشخص می‌شود. تیک‌ها ممکن است ساده یا پیچیده باشند و حتی به زبان آوردن کلمات نامناسب باشد. تیک‌های عصبی معمولاً از دوران کودکی شروع می‌شوند و تا بزرگسالی ادامه پیدا می‌کنند. تیک‌های عصیی از نظر فراوانی و شدت نیز متفاوت هستند اما در موقعیت های استرس زا یا هیجانات عاطفی به اوج خود می رسند.
علت تیک عصبی چیست؟
تیک‌های عصبی دلایل متعددی دارند. در حالی که علم، درک ما از علت تیک عصبی را ارتقا داده اما تحقیقات برای درک کامل علت این تیک‌ها همچنان ادامه دارد. اگر در مورد تیک عصبی نگرانی یا سوالی دارید توصیه می شود با یک پزشک آنلاین مشورت کرده و بهترین راهکارها را دریافت نمایید. در ادامه علت‌های تیک عصبی ذکر شده است.
سندرم تورت
سندرم تورت یک اختلال عصبی است که باعث می‌شود افراد هم تیک‌های حرکتی (مانند پلک زدن، اخم کردن صورت، یا بالا انداختن شانه‌ها) و هم تیک‌های صوتی (از جمله صاف کردن گلو، غرغر کردن یا فریاد زدن) داشته باشند.
استرس و اضطراب
استرس و اضطراب از تجربیات رایج در زندگی ما هستند. وقتی استرس داریم، بدن ما هورمونی به نام کورتیزول ترشح می‌کند که ما را برای پاسخ «جنگ یا گریز» آماده می‌کند. یکی از اثرات استرس و اضطراب ایجاد تیک عصبی است. استرس و اضطراب باعث ایجاد تغییرات خاصی در مغز می‌شود که مسئول تنظیم حرکات هستند و در نتیجه این تیک‌ها ایجاد می شود.
ژنتیک
برخی از ژن ها بر رشد و عملکرد مغز که مسئول هماهنگی حرکات بدن است، تأثیر می‌گذارند و در موارد خاص، تغییرات یا جهش های ژنتیکی می تواند عملکرد طبیعی مغز را مختل می‌کند که منجر به بروز تیک های عصبی خواهد شد. این تغییرات بر نحوه ارتباط سلول‌های مغزی خاص با یکدیگر تأثیر داشته و باعث پرش یا اسپاسم غیرارادی و تکراری می‌شود.
بیشتر بدانید: علت‌های پرش پلک چشم
اختلال وسواس فکری اجباری (OCD)
اختلال وسواس فکری (OCD) یکی از انواع اختلالات روانی است که در آن فرد افکار مزاحم یا وسواسی را تجربه می‌کند و باعث ایجاد احساس اضطراب در او می‌شود. برای رفع این اضطراب، رفتارهای تکراری خاصی را انجام می‌دهند که به اجبار معروف است. این وسواس ها و اجبارها گاهی اوقات به تیک های عصبی تبدیل می‌شوند.
بیش فعالی
بیش فعالی وضعیتی است که در آن فرد دارای سطوح بیش از حد انرژی و مشکل در ثابت ماندن یا تمرکز است. گاهی اوقات نیز باعث ایجاد تیک‌های عصبی می‌شود زیرا بر توانایی مغز برای تنظیم صحیح حرکات تأثیر می گذارد. در افراد مبتلا به بیش فعالی (ADHD)، ممکن است عدم تعادل یا اختلال در این انتقال دهنده های عصبی، به ویژه دوپامین وجود داشته باشد. همین موضوع کنترل طبیعی مغز بر حرکات را مختل کرده و منجر به ایجاد تیک شود. البته همه افراد مبتلا به بیش فعالی دچار تیک های عصبی نمی شوند
عدم تعادل عصبی شیمیایی
گفته می‌شود که تیک‌های عصبی از عدم تعادل در برخی مواد شیمیایی موجود در مغز، به ویژه دوپامین، ناشی می‌شوند. دوپامین در تنظیم حرکت و رفتار نقش دارد. هنگامی که عدم تعادل در سطح دوپامین یا گیرنده‌های آن وجود داشته باشد، می‌تواند منجر به ایجاد تیک شود.
ساختار یا عملکرد غیر طبیعی مغز
تفاوت در ساختار مغز یا مشکلی در مناطق خاصی از مغز ممکن است علت تیک عصبی باشد مشاهده شده است که افراد مبتلا به تیک عصبی در گانگلیون های قاعده ای، قشر جلوی پیشانی یا سایر نواحی مغز که در کنترل حرکتی و تنظیم تکانه‌ها دخیل هستند، اختلالاتی داشته‌اند.
داروهای محرک
برخی از داروهایی که برای درمان ADHD استفاده می شوند، مانند متیل فنیدات یا آمفتامین‌ها، گاهی اوقات باعث تحریک یا بدتر شدن تیک عصبی در افراد مستعد می‌شوند. البته تیک های ناشی از این داروها معمولاً با قطع دارو ناپدید می‌شوند.
مصرف یا ترک مواد مخدر
برخی از مواد مخدر از جمله محرک ها و کوکائین می توانند علت تیک عصبی باشند. علاوه بر این، ترک برخی مواد، مانند بنزودیازپین ها یا الکل هم می‌تواند منجر به پیدایش تیک عصبی شود.
عوامل محیطی
قرار گرفتن در معرض سموم یا مواد شیمیایی خاص، مانند سرب یا آفت کش ها، به ویژه در طول سال های رشد، می تواند خطر ابتلا به تیک ها را افزایش دهد.
سایر شرایط پزشکی
برخی از شرایط پزشکی مانند صدمات به سر، تومورهای مغزی یا عفونت ها نیز منجر به ایجاد تیک می‌شوند. در برخی موارد نادر، شرایطی مانند بیماری هانتینگتون یا بیماری ویلسون نیز می‌توانند علت تیک عصبی موثر باشند.
البته تیک های عصبی از نظر شدت متفاوت هستند و از خفیف تا شدید متغیر هستند، و همه آنها نیاز به روانپزشک آنلاین ندارند. اگر تیک ها به طور قابل توجهی در زندگی روزمره مشکل ایجاد می‌کنند یا باعث ناراحتی می شوند، باید با پزشک مشورت شود.
بیشتر بدانید: پرخوری عصبی چیست
انواع تیک های عصبی
تیک های عصبی را می توان به دو دسته تقسیم کرد: تیک های صوتی و تیک های حرکتی. تیک‌های حرکتی شامل حرکات غیرارادی و تکراری اعضای بدن مانند تکان دادن دست‌ها، تکان دادن سر یا تکان دادن پا است. این تیک ها قسمت های مختلف بدن را تحت تاثیر قرار داده و برای دیگران قابل مشاهده هستند. از سوی دیگر، تیک‌های صوتی شامل تولید غیرارادی صداهایی مانند سرفه، تکرار کلمات یا عبارات یا ایجاد صداهای حیوانات است. این تیک ها برای فردی که آنها را تجربه می کند غیرقابل کنترل است.
همچنین تیک های گذرا نیز وجود دارند که قبل از 18 سالگی ظاهر شده و بیشتر در کودکان دبستانی. دیده می‌شود. این تیک ها هم صوتی و هم حرکتی هستند که تیک های حرکتی، شامل حرکات سریع در گردن و تیک های صوتی، شامل صداهای غیرارادی است. تیک های گذرا معمولا بین 1 تا 12 ماه طول می کشد و حدود 10 درصد از کودکان را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
از سوی دیگر، تیک‌های طولانی‌مدت، تیک‌های حرکتی و صوتی هستند که قبل از ۱۸ سالگی شروع می‌شوند و حداقل یک سال و گاهی در موارد شدیدتر چندین سال ادامه می‌یابند. برخلاف تیک‌های گذرا، تیک‌های طولانی‌مدت معمولاً تیک‌های صوتی و حرکتی را همزمان شامل نمی‌شوند. تیک های طولانی مدت کمتر شایع هستند و تقریباً 1٪ از کودکان را تحت تأثیر قرار می دهند.
بیشتر بدانید: بی اشتهایی عصبی چیست
عوارض تیک های عصبی
تیک های عصبی چه خفیف و چه شدید اغلب به دلیل افزایش استرس، اضطراب یا عوامل دیگر رخ می‌دهند و عوارض جانبی تیک های عصبی بسته به فرد و شدت بیماری متفاوت می‌باشد و شامل موارد زیر است:
- خجالت اجتماعی: افراد مبتلا به تیک های عصبی نسبت به تیک های خود احساس خجالت یا اضطراب که منجر به انزوای اجتماعی یا اعتماد به نفس پایین آنها می‌شود.
- تیک ها باعث ناراحتی فیزیکی مانند خستگی یا درد عضلانی می‌شوند. تیک های مکرر یا شدید حتی منجر به سفتی، گرفتگی عضلات یا سردرد خواهند شد.
- تیک های عصبی در فعالیت های روزانه از جمله مدرسه، کار یا روابط شخصی اختلال ایجاد می‌کنند.
- وجود تیک عصبی در موارد شدید منجر به پریشانی عاطفی، از جمله اضطراب، افسردگی، ناامیدی، یا احساس بی ارزشی می‌شود.
بیشتر تیک ها موقتی هستند و با گذشت زمان بهبود می‌یابند. با این حال، در برخی موارد، ممکن است بدتر شده و نیاز به ارزیابی و مشاوره پزشکی داشته باشند.
بیشتر بدانید: انواع داروی ضد استرس
چگونه تیک‌های عصبی را کنترل کنیم؟
اگرچه هیچ درمان قطعی برای تیک های عصبی وجود ندارد، اما راهکارهایی وجود دارد که می تواند به کاهش آنها کمک کند.
- تمرینات تنفس عمیق، یوگا، تمرکز حواس یا مدیتیشن می تواند به کاهش اضطراب و تقویت آرامش کمک کند. این تکنیک ها ممکن است به طور غیرمستقیم شدت تیک‌های عصبی را کاهش دهند.
- درمان شناختی رفتاری (CBT) و آموزش معکوس عادت (HRT) تکنیک هایی هستند که معمولا برای مدیریت تیک ها استفاده می شوند. CBT به شناسایی محرک ها، مدیریت استرس و اصلاح پاسخ به تیک کمک می کند. HRT شامل شناسایی یک پاسخ ناسازگار به تیک عصبی، مانند سفت کردن عضله، برای کاهش یا سرکوب تیک عصبی است.
- در برخی موارد می توان داروها را برای مدیریت تیک های عصبی تجویز کرد. داروهای ضد روان پریشی، می توانند به کاهش شدت تیک کمک کنند.
- تیک های عصبی با اضطراب، استرس، خستگی یا هیجان تشدید می‌شوند. شناخت و اجتناب از محرک‌ها، حفظ برنامه خواب منظم و اجرای تکنیک‌های کاهش استرس، مفید خواهد بود.
- با جایگزین کردن تیک با یک حرکت جایگزین کمتر قابل توجه، که به عنوان “پاسخ های رقابتی” شناخته می شود، می توانید وقوع آن تیک را کاهش دهید.
چه زمانی برای درمان اختلال تیک عصبی به پزشک مراجعه کنیم؟
زمانی باید برای تیک عصبی به پزشک مراجعه کنید که تیک ها به قدری مداوم، مکرر یا شدید باشند که در فعالیت های روزانه و کیفیت زندگی اختلال ایجاد کنند.
هنگام تصمیم گیری برای مراجعه به پزشک، مهم است که تأثیر تیک ها را بر زندگی شخصی و اجتماعی خود در نظر بگیرید. اگر آنها در روابط، عملکرد مدرسه یا کار تداخل دارند یا باعث ناراحتی می شوند، وقت آن است که به دنبال راهنمایی پزشکی باشید. یک دکتر مغز و اعصاب آنلاین یا یک روانپزشک، علائم و سابقه پزشکی شما را به طور کامل ارزیابی کرده و هر گونه آزمایش لازم را برای تأیید تشخیص اختلال تیک انجام می دهد. تشخیص زودهنگام در درمان اختلال تیک عصبی بسیار موثر است. به طور کلی مشاوره با پزشک آنلاین بهترین راه برای تعیین مناسب‌ترین گزینه های درمانی می‌باشد.
