نوع و چگونگی علائم بارداری یکی از مواردی است که باعث میشود تجربه بارداری برای هر زن متفاوت باشد. برخی از زنان ممکن است در چند روز اول نشانههای بارداری را مشاهده کنند ولی سایر زنان تا زمانی که عادت ماهیانه آنها به تاخیر نیفتد، متوجه بارداری نمی‌شوند. در مواردی هم خانم باردار تا چند ماه پس از شروع بارداری از آن بی خبر است.
این اتفاق معمولا در افرادی که قاعدگی نامنظم دارند روی می‌دهد. اصلی‌ترین و دقیق‌ترین راه تشخیص بارداری، انجام آزمایش و سونوگرافی است؛ اما علائم و نشانههای دیگری هم وجود دارند که به کمک آنها می‌توان متوجه بارداری فرد شد. نشانههای اولیه بارداری معمولا تاخیر در عادت ماهانه، تهوع صبحگاهی، حساسیت به بو و خستگی است. نشانههای اولیه بارداری در زنان مختلف، متفاوت هستند. پس اگر مشکوک شدید که باردار هستید، میتوانید به راحتی و به کمک تست‌های خانگی، متوجه بارداری شوید.
شما همچنین میتوانید درباره علائم زایمان این مطلب را مطالعه کنید.
علائم بارداری
در ادامه به اصلی‌ترین علائمی که زنان باردار در اوایل دوره بارداری با آنها مواجه می‌شوند اشاره می‌کنیم و در پایان به مجموعه ای از نکات مهم درباره این علائم می‌پردازیم. زنان باردار ممکن است علائم اولیه مشابهی نداشته باشند یا این فقط برخی از این علائم در مورد آنها روی دهد. مهم‌ترین علائم اولیه بارداری عبارتند از:
لکه بینی
یکی از اصلی‌ترین علائم اولیه بارداری، لکه بینی در بارداری است. از هفته یک تا چهار هنوز همه چیز در سطح سلولی در حـال رخ دادن است. تخمک بارور شده یک بلاستوسیت (مجموعه سلولی) ایجاد می‌کند. این مجموعه سلولی بعدا به اندام‌ها و اعضای بدن جنین تبدیل می‌شوند. از روز ۱۰ تا ۱۴ پس از بارداری، بلاستوسیت در آندومتر (پوشش داخلی رحم) کاشته میشود. این کار ممکن است باعث خونریزی لانه گزینی شود که به صورت لکه بینی موقت نمایان میشود. ممکن است برخی این خونریزی را با قاعدگی اشتباه بگیرند. اما باید بدانید که خونریزی لانه گزینی از قاعدگی سبک‌تر است. درباره خونریزی در روزهای اول با پزشک خود مشورت کنید.
در سه ماهه اول باید خونریزی از سه بعد بررسی شود: سقط جنین، بارداری خارج از رحم و انواع خاصی از عفونت‌ها.
برخی از نکات خونریزی لانه گزینی
- رنگ: رنگ در موقعیت‌های مختلف ممکن است بین صورتی، قرمز یا قهوه‌ای متغیر باشد.
- خونریزی: مقدار خونریزی با دوران عادت ماهانه فرد باید مقایسه شود. معمولا مقدار آن خیلی کمتر از خونریزی قاعدگی است.
- درد: درد ممکن است خفیف، متوسط یا شدید باشد. طبق مطالع‌های که روی۴۵۳۹ زن انجام شد، ۲۸ درصد آنها لکه بینی و خونریزی سبک همراه با درد را تجربه کرده بودند.
- دوره: خونریزی لانه گزینی معمولا کمتر از سه روز طول میکشد و نیازی به درمان ندارد.
عقب افتادن عادت ماهانه
اغلب زنان با عقب افتادن عادت ماهانه به احتمال باردار بودن فکر می‌کنند. بهتر است بدانید که علت این مسئله چیست. وقتی که سلول تخم در دیواره رحم به صورت کامل مستقر شد، بدن شروع به تولید گنادوتروپین (hCG) می‌کند. این هورمون به بدن در حفظ بارداری کمک می‌کند. نقش دیگر این هورمون، جلوگیری از آزاد شدن ماهانه تخمک‌های بالغ از تخمدان است. چهار هفته پس از بارداری، عادت ماهیانه رخ نخواهد داد. توصیه میشود افرادی که عادت ماهیانه نامنظمی داشته‌اند حتما در این زمان آزمایش بارداری بدهند. تست‌های خانگی می‌توانند hCG را ۸ روز پس از تاخیر در بارداری تشخیص دهند. این تست‌های خانگی میزان hCG را در ادرار تشخیص و باردار بودن را نشان می‌دهند.
درصورت داشتن هرگونه سوال در زمینه زنان و زایمان میتوانید از پزشک زنان آنلاین خدمات مشاوره سامانه حال استفاده کنید.
افزایش درجه حرارت بدن
افزایش درجه حرارت بدن نسبت به دمای پایه، می‌تواند نشانه اولیه بارداری باشد. دمای بدن شما در هنگام ورزش یا هوای گرم ممکن است خیلی بالا رود. در این مدت باید آب بیشتری مصرف کنید و با احتیاط ورزش کنید.
خستگی
خستگی در هر زمان از دوران بارداری ایجاد میشود. در واقع بدن شما طی چند هفته اول به صورت ۲۴ ساعته مشغول فعالیت است تا از بارداری پشتیبانی کند. این علامت به ویژه در اوایل بارداری شایع‌تر است. سطح پروژسترون بدن در این دوره افزایش می‌یابد که می‌تواند عاملی برای افزایش خواب آلودگی مادر باردار باشد. افزایش دمای پایه بدن هم ممکن است باعث کمبود انرژی شود. از سوی دیگر قلب باید سریع‌تر کار کند تا اکسیژن بیشتری را به رحم برساند. این عوامل ممکن است به خستگی و بی حالی منجر شود.
در دوران بارداری ممکن است احساس خستگی کنید.
افزایش ضربان قلب
برخی از زنان در اوایل بارداری تجربه افزایش ضربان قلب را خواهند داشت. معمولا در هفته‌های ۸ تا ۱۰ تپش قلب سریع‌تر و شدیدتر است. تپش قلب و آریتمی در بارداری شایع است که معمولا به دلیل نوسان هورمونها رخ می‌دهد. افزایش جریان خون ناشی از جنین در بارداری رخ می‌دهد. در حالت ایده‌آل، کنترل بارداری باید قبل از بارداری شروع شود تا اگر مشکلی در عملکرد قلب یا سایر ارگان‌ها وجود داشت، با دارو و بررسی دوره‌ای کنترل شود.
بیشتر بخوانید: علائم دیابت بارداری
تغییرات اولیه در پستانها
تغییرات اولیه در پستانها در زنان مختلف به شکل احساس گزگز، درد و تورم نمایان میشود. این تغییرات بین هفته‌های ۴ تا ۶ رخ می‌دهد. به دلیل تغییرات هورمونی ناشی از افزایش تولید استروژن و پروژسترون، سینه‌ها بزرگ و متورم می‌شوند. پس از گذشت چند هفته و سازگار شدن بدن با این تغییرات هورمونی، درد و تورم پستانها هم برطرف خواهد شد. تغییرات پستان و نوک آنها ممکن است در حدود هفته ۱۱ هم رخ دهد. نواحی اطراف پستان در این دوره تیره‌تر ور بزرگتر می‌شوند. این مسئله ناشی از تاثیر هورمون‌های بارداری بر فعالیت ملانوسیت‌هاست. ملانوسیت‌ها مسئولیت ساخت رنگدانه‌های پوست را برعهده دارند و تغییرات رنگ پوست ناشی از فعالیت آنهاست. علاوه بر این، اگر پیش از بارداری دچار آکنه بوده‌اید، ممکن است در این دوره مجددا جوش بزنید.
درباره سونوگرافی بارداری و نحوه انجام آن در منزل بیشتر بدانید
تغییرات خلقی
یکی از نشانه‌هایی که بسیاری از زنان در اولین روزهای بارداری تجربه می‌کنند، تغییرات خلقی است. این مسئله بسیار طبیعی و به دلیل تغییر در ترشح هورمون‌های بدن آنهاست. سطح استروژن و پروژسترون در دوران بارداری بالا خواهد بود. این افزایش می‌تواند روحیه فرد را تحت تاثیر قرار دهد و باعث شود که مادر باردار بیش از حد احساساتی و تحریک پذیر باشد. تغییرات خلقی در دوران بارداری بسیار شایع است و ممکن است فرد احساس افسردگی، تحریک پذیری، اضطراب یا سرخوشی داشته باشد.
درباره هفته چهارم بارداری بیشتر بدانید
تغییرات خلقی در دوران بارداری به دلیل نوسانات هورمونها رخ می‌دهد.
تکرر و بی اختیاری ادرار
نیاز مداوم به دستشویی ناشی تکرر ادرار که گاهی به بی اختیاری ادرار منجر میشود، برخی از زنان را در آغازین روزهای تجربه مادری نگران می‌کند. مادران باردار باید بدانند که قلب در دوران بارداری میزان خون بیشتری را به سراسر بدن پمپاژ می‌کند. این مسئله باعث میشود که کلیه‌ها مایعات بیشتری را نسبت به قبل پردازش و تصفیه کنند که منجر به جمع شدن مایعات بیشتری در مثانه میشود. در نتیجه مادر باردار نیاز به دفع ادرار بیشتری خواهد داشت. هورمونها همچنین نقش زیادی در سلامت مثانه دارند و می‌توانند عملکرد این عضو را تحت تاثیر قرار دهند. بنابراین در صورت تاخیر در دفع، ممکن است ادرار نشت کند. اگر تکرر ادرار با سوزش هم همراه باشد، می‌تواند نشانه عفونت بوده و حتما باید برای بررسی بیشتر به پزشک مراجعه کرد.
نفخ و یبوست
نفخ و علائم یبوست بارداری ممکن است همزمان یا به تنهایی باعث آزار زنان باردار شوند. این مسئله معمولا به دلیل تغییرات هورمونی است که می‌تواند سیستم گوارشی را تحت تاثیر قرار دهد. در نتیجه یبوست و نفخ رخ می‌دهد. یبوست می‌تواند یکی از عوامل ایجاد نفخ شکم هم باشد.
تهوع صبحگاهی، حالت تهوع و استفراغ
تهوع صبحگاهی و استفراغ معمولا در حدود هفته ۴ تا ۶ ایجاد میشود. حالت تهوع در بیشتر افراد هنگام صبح و پیش از خوردن صبحانه رخ می‌دهد، به همین دلیل به آن تهوع صبحگاهی می‌گویند. گرچه این وضعیت در تمام طول روز یا شب هم ممکن است اتفاق بیفتد. دقیقا مشخص نیست که چه عواملی باعث تهوع و استفراغ در دوران بارداری میشود، اما ممکن است هورمونها در این مسئله نقش داشته باشند.
در سه ماهه اول بارداری، بسیاری از خانم‌ها حالت خفیف یا شدید تهوع صبحگاهی را تجربه می‌کنند. ممکن است در اواخر سه ماه اول شدت این عارضه بیشتر شود، اما اغلب با ورود به سه ماهه دوم از شدت آن کاسته میشود.
تهوع صبحگاهی از نشانههای بارداری است.
فشار خون بالا و سرگیجه
در بعضی از موارد فشار خون بالا یا طبیعی در اولین روزهای بارداری کاهش می‌یابد. این مسئله ممکن است باعث سرگیجه شود، چون کاهش فشار خون باعث گشاد شدن رگ‌های خونی میشود. تعیین فشار خون بالا در نتیجه بارداری دشوار است. بالا بودن فشار خون در ۲۰ هفته اول بارداری اغلب نشانگر مشکلات اساسی است. این عارضه ممکن است به دنبال بارداری روی دهد یا از قبل وجود داشته باشد. پزشک در اولین بازدید فشار خون مادر را می‌گیرد و از این عدد به عنوان پایه برای فشار خون طبیعی بدن مادر استفاده می‌کند.
حساسیت به بو و تنفر از غذا
حساسیت به بو یکی از اولین علائم بارداری است که در برخی از زنان با تنفر از غذا و عدم میل به غذا خوردن همراه میشود. گرچه علت دقیق این مسئله به درستی مشخص نیست، اما عارضه مهمی تلقی میشود؛ چون می‌تواند به تهوع و استفراغ منجر شود. در صورتی که تنفر از غذا باعث شود که مادر نتواند به خوبی غذا بخورد، ممکن است دچار ضعف و ناراحتی شود.
افزایش وزن
افزایش وزن در پایان سه ماهه اول بارداری بیشتر میشود. ممکن است طی ماه‌های اول نیم تا ۲ کیلوگرم وزن اضافه کنید. میزان کالری مورد نیاز در اوایل بارداری تفاوت چندانی با رژیم غذایی معمول شما نخواهد داشت؛ اما با گذشت مدت زمان بیشتری از بارداری، میزان کالری نیز باید افزایش یابد.
در مراحل بعد، وزن اضافه شده بارداری بین موارد زیر تقسیم میشود:
- پستانها تا یک و نیم کیلوگرم
- رحم یک کیلوگرم
- جفت حدود نیم کیلوگرم
- مایع آمنیوتیک حدود یک کیلوگرم
- افزایش حجم خون و مایعات بدن حدود دو و نیم تا سه کیلوگرم
- چربی حدود سه تا چهار کیلوگرم
میتوانید درباره هفته سوم بارداری اطلاعات بیشتری بدست آورید
سوزش معده
تغییرات هورمونی در دوران بارداری بر تمام ارگا‌‌ن‌های بدن اثر گذاشته و حتی می‌تواند به سوزش معده منجر شود. هورمونها می‌توانند دریچه بین مری و معده را شل کنند. این کار اجازه می‌دهد تا اسید معده به مری نشت کرده و باعث احساس سوزش معده شود.
بیشتر بخوانید:
چرب شدن پوست و ظهور آکنه
یکی از علائم آزاردهنده بارداری، چرب شدن پوست و ظهور آکنه است. در اوایل بارداری ممکن است احساس کنید که پوست شما براق شده است. ترکیبی از افزایش حجم خون و سطح هورمون در بدن، خون بیشتری را از طریق عروق جا به جا می‌کند. این کار باعث میشود تا غدد چربی بدن فعال‌تر شوند. افزایش فعالیت غدد عرق به پوست شما ظاهری چرب و براق می‌دهد. از دیگر عوارض افزایش فعالیت غدد عرق، بروز آکنه است.
بیشتر بدانید: چی بخورم بچم خوشگل بشه
چرب شدن پوست از نشانههای بارداری است.
کمر درد
بسیاری از زنان این علامت را با کمر درد ناشی از سندروم پیش از قاعدگی اشتباه می‌گیرند؛ اما در واقع این درد ناشی از تغییرات هورمونی و رشد رحم است. حدود ۳۰ درصد زنان پس از لقاح، کمر درد و گرفتگی عضلات را تجربه می‌کنند که در اثر اتصال تخمک بارور شده به دیواره رحم ایجاد میشود. ممکن است رحم کمی کشیده شود تا برای انبساط گسترده در طول۹ ماه آینده آماده گردد.
بیشتر بخوانید: کمردرد نشانه چیست؟
سردرد
افزایش حجم خون ممکن است باعث بروز سردردهای تنشی مکرر شود. این سردردها معمولا خفیف هستند و در اثر مصرف مایعات کم یا کم خونی هم روی می‌دهند. البته تغییر سطح استروژن و پروژسترون هم یکی از عوامل ایجاد کننده چنین سردردهایی است. با پیشرفت بارداری این سردردها هم کمتر اتفاق می‌افتند.
خلاصه‌ای از علائم مختلف بارداری و زمان روی دادن آنها:
| نشانه‌ها | زمان |
| لکه بینی خفیف | هفته اول تا چهارم |
| عادت ماهانه عقب افتاده | هفته چهارم |
| خستگی | هفته چهارم تا پنجم |
| حالت تهوع | هفته چهارم تا ششم |
| احساس سوزن سوزن شدن یا درد در پستانها | هفته چهارم تا ششم |
| تکرر ادرار | هفته چهارم تا ششم |
| نفخ شکم | هفته چهارم تا ششم |
| دل به هم خوردگی | هفته پنجم تا ششم |
| نوسانات خلقی | هفته ششم |
| تغییرات دمایی | هفته ششم |
| بالا رفتن فشار خون | هفته هشتم |
| خستگی شدید و دل درد | هفته نهم |
| بالا رفتن تعداد ضربان قلب | هفته هشتم تا دهم |
| تغییرات پستان و نوک آن | هفته یازدهم |
| آکنه | هفته یازدهم |
| افزایش وزن محسوس | هفته یازدهم |
| آشکار شدن بارداری در کل بدن | هفته دوازدهم |
نکات مهم درباره دوران بارداری
- حتما در اولین فرصت تست بارداری انجام دهید تا مطمئن شوید که باردار هستید یا خیر.
- اگر نتیجه تست شما مثبت است، برای تعیین اولین قرار ملاقات با پزشک یا ماما تماس بگیرید.
- اگر از داروی خاصی استفاده می‌کنید، از پزشک خود بپرسید که آیا ادامه مصرف دارو خطری برای کودک دارد یا خیر.
- خستگی و بی حالی اوایل دوره بارداری می‌تواند با خواب آلودگی توام باشد. سعی کنید خواب کافی داشته باشید.
- با توجه به بالا رفتن دمای بدن در این دوره، خنک نگه داشتن اتاق خواب می‌تواند به استراحت مناسب مادر باردار کمک کند.
- با استفاده از سوتین مخصوص بارداری، به رفع حساسیت پستانها کمک کنید.
- سوتین پنبه‌ای و بدون سیم برای این دوره بسیار مناسب است. سایزی را انتخاب کنید که فضای کافی برای رشد سینه در ماه‌های آینده را داشته باشد.
- برای کاهش اصطکاک در نوک پستانها و کاهش درد و ناراحتی، پدهای مخصوص سینه را تهیه کرده و در جلوی سوتین قرار دهید.
- هر روز مقداری نوشیدنی بیشتر از قبل بنوشید.
- اگر پزشک مولتی ویتامین یا داروی خاصی برای شما تجویز کرد، حتما به طور منظم مصرف کنید و از خوردن میوه‌ها و سبزیجات تازه غافل نشوید.
- برای جلوگیری از بی اختیاری ادرار، سعی کنید زود به زود به دستشویی بروید و دفع ادرار را به تاخیر نیاندازید.
- ممکن است بدن مادر در اثر استفراغ یا دفع ادرار مکرر دچار کم آبی شود. پس لازم است که مایعات سالم و مناسب مثل آب میوه طبیعی در طول روز مصرف کنید.
- اگر تهوع باعث میشود که نتوانید غذا بخورید یا غذایتان را هضم کنید، باید حتما با پزشک خود تماس بگیرید. چنین وضعیتی باعث ضعف بدن و کمبود مواد معدنی و مغذی و آسیب به شما و جنین خواهد شد.
- حتما فشار خون خود را در طی بارداری به طور منظم کنترل کنید. در صورت نیاز و با صلاح‌دید پزشک از رژیم غذایی مخصوص کاهش فشار خون استفاده کنید.
- به طور منظم آب بنوشید و میان وعده بخورید تا از سرگیجه جلوگیری شود. هنگام بلند شدن از صندلی و ایستادن، این کار را به آرامی انجام دهید تا دچار سرگیجه نشوید.
- با خوردن چند وعده غذایی کوچک به جای وعده‌های بزرگ، از سوزش و سنگینی معده در طول دوران بارداری جلوگیری کنید.
- سعی کنید حداقل کمی تحرک در روز داشته باشید و بایستید تا غذا زمان کافی برای هضم داشته باشد و هضم بهتری صورت گیرد.
- در صورت نیاز به داروهای ضد اسید با پزشک خود مشورت کنید.
برای انواع آزمایش، به شما پیشنهاد می‌دهیم که از خدمات آزمایش در خانه مجموعه «حال» استفاده کنید.
بیشتر علائم بارداری با شروع سه ماهه دوم کاهش می‌یابند. مشورت با پزشک متخصص درباره علائمی که می‌توانند زندگی روزمره شما را با اختلال مواجه کنند، بسیار کمک کننده است. این کار به شما کمک می‌کند تا آرامش روحی پیدا کنید و نگرانی بی مورد نداشته باشید. دسترسی آسان به یک پزشک مورد اعتماد و آگاه در طول دوران بارداری بسیار مهم است. شما در هر مرحله ممکن است با علائم جدید و متفاوتی رو به رو شوید که علاوه بر آزار جسمی، نگرانی و اضطراب روحی هم در پی داشته باشد. پیشنهاد ما به مادران باردار این است که از ابتدای بارداری، مشورت با یکی از پزشکان متخصص زنان و زایمان حال را آغاز کنند. سپس سوابق بیماری‌ها و وضعیت خود را با او در میان گذاشته و در صورت بروز علائم با او گفت‌وگو کنند. پزشکان متخصص حال با حوصله و دقت تمام سوالات شما را شنیده و پاسخ مناسب به شما ارائه خواهند کرد. حسن این خدمات ۲۴ ساعته بودن آنهاست. شما در تمامی روزهای هفته و هر ساعت از شبانه روز که به مشاوره نیاز داشته باشید، میتوانید از طریق وبسایت و اپلیکیشن حال به متخصص خود دسترسی داشته باشید. از طرفی اگر پزشک شما گفت‌وگو با پزشکی از تخصص دیگر را برای شما ضروری بداند، به راحتی می‌تواند در کوتاهترین زمان ممکن به پزشک جدید دسترسی داشته باشید. این خدمات به آسانی و با کمترین هزینه، همیشه و همه جا در اختیار شما خواهد بود.
سوالات متداول
علائم بارداری چیست؟
لکه بینی، عقب افتادن پریود، افزایش حرارت بدن، تغییرات پستانها، خستگی، حالت تهوع صبحگاهی، افزایش ضربان قلب و تغییرات خلقی از نشانههای بارداری هستند.
تغییرات خلقی در بارداری چگونه است؟
تغییرات خلق مسئله بسیار طبیعی و به دلیل تغییر در ترشح هورمون‌های بدن آنهاست. سطح استروژن و پروژسترون در دوران بارداری بالا خواهد بود و به همین دلیل ممکن است باعث تحریک پذیری و احساساتی شدن مادر شود. حتی ممکن است باعث سرخوشی و اضطراب نیز شود.
نشانههای بارداری در هفته‌های آغارین چیست؟
لکه بینی خفیف، قاعدگی عقب افتاده، خستگی، حالت تهوع، احساس سوزن سوزن شدن یا درد در پستانها، تکرر ادرار، نفخ شکم و دل به هم خوردگی نشانههای بارداری تا هفته ششم هستند.
منابع
