سرطان تیروئید یک بیماری بدخیم است که از غده تیروئید شروع می شود، غده ای پروانه ای شکل که در گردن قرار دارد و هورمون هایی تولید می کند که متابولیسم بدن را تنظیم می کند. سرطان غده تیروئید یکی از شایع ترین بدخیمی های غدد درون ریز در ایران و البته در کشورهای در حال توسعه است. میزان بروز سرطان تیروئید بین سالهای 1383 تا 1389 در ایران 20/2 در هر 100000 نفر بوده است این آزمایش جزو آزمایش خون قبل ازدواج نیز . به همین جهت بهتر است از طریق آزمایش در منزل غده تیروئید را مرتب بررسی کنید تا در صورت هرگونه مشکلی به سرعت درمان شوید.

درخواست آزمایش تیروئید

علت سرطان تیروئید

سرطان تیروئید زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های تیروئید دچار تغییرات ژنتیکی شده و رشد غیرطبیعی داشته باشند. این تغییر ژنتیکی می‌تواند نتیجه عوامل متعددی مانند سابقه خانوادگی، قرار گرفتن مداوم در معرض پرتو، درمان سرطان‌ها با پرتو، رژیم غذایی کم ید و جنسیت باشد (زنان در معرض افزایش خطر ابتلا به سرطان غده تیروئید هستند).

یکی از معروف ترین علل ژنتیکی سرطان تیروئید با جهش در ژن RET مرتبط است. MEN2a با سرطان مدولاری تیروئید، فئوکروموسیتوم و آدنوم پاراتیروئید مرتبط است. MEN2b با سرطان مدولاری تیروئید، فئوکروموسیتوم و نورومای مخاطی مرتبط است.

سایر عواملی که می توانند خطر ابتلا به سرطان تیروئید را افزایش دهند عبارتند از داشتن یک بیماری تیروئید مانند بزرگ شدن تیروئید (گواتر) یا گره های تیروئید و قرار گرفتن در معرض برخی از اشکال پرتوها مانند درمان پرتودرمانی دوران کودکی.

درباره آزمایش کشت خون بیشتر بدانید

علائم سرطان تیروئید

توجه به این نکته ضروری است که علائمی مانند تورم گردن یا سایر موارد می تواند ناشی از شرایطی غیر از سرطان تیروئید نیز باشد. اگر در مورد این علائم نگرانی دارید یا اگر بیش از چند هفته ادامه داشت، مهم است که برای ارزیابی بیشتر ببا یک متخصص غدد مشورت کتید

علائم سرطان تیروئید بسته به نوع و مرحله سرطان ممکن است متفاوت باشد. با این حال، برخی از شایع ترین علائم سرطان تیروئید عبارتند از:
• توده یا تورم در گردن
• درد در گردن، گلو یا گوش
• مشکل در بلع یا تنفس
• گرفتگی صدا یا تغییر در صدا
• تورم غدد لنفاوی در گردن

علائم تیروئید در کودکان را نیز از اینجا بشناسید

انواع سرطان تیروئید

انواع سرطان تیروئید با توجه به نوع سلولی که از آن ایجاد می شود تعیین می شود. انواع مختلفی از سرطان تیروئید وجود دارد که به آن‌ها اشاره می‌کنیم:

• سرطان پاپیلاری تیروئید: شایع ترین نوع است که حدود 80 درصد موارد را شامل می شود.
• سرطان تیروئید فولیکولی: دومین نوع شایع است که حدود 10-15 درصد از کل موارد را تشکیل می دهد.
• سرطان مدولاری تیروئید: نوع نادری است که در سلول های C غده تیروئید ایجاد می شود که هورمونی به نام کلسی تونین تولید می کند.
• سرطان تیروئید آناپلاستیک: نوعی نادر و تهاجمی است که به سرعت رشد می کند و به سرعت به سایر قسمت های بدن گسترش می یابد.
• سرطان پاپیلاری تیروئید: این شایع ترین نوع سرطان غده تیروئید است که حدود 80 درصد موارد را شامل می شود. از سلول های فولیکولی غده تیروئید ایجاد می شود و معمولاً به آرامی رشد می کند. سرطان پاپیلاری تیروئید می تواند در هر سنی رخ دهد، اما در زنان شایع تر از مردان است.
• سرطان فولیکولی تیروئید: این نوع سرطان تیروئید نیز از سلول های فولیکولی غده تیروئید ایجاد می شود. این سرطان کمتر از سرطان پاپیلاری تیروئید است، اما می تواند تهاجمی تر باشد.
• سرطان مدولاری تیروئید: این نوع سرطان غده تیروئید از سلول های C غده تیروئید که کلسی تونین تولید می کنند، ایجاد می شود. سرطان مدولاری تیروئید حدود 4 درصد از کل سرطان های تیروئید را تشکیل می دهد.
• سرطان تیروئید آناپلاستیک: این تهاجمی ترین نوع سرطان غده تیروئید است که حدود 2 درصد از کل سرطان های تیروئید را تشکیل می دهد. از سلول های فولیکولی غده تیروئید ایجاد می شود و به سرعت رشد می کند.

درباره پرکاری تیروئید بیشتر بدانید

روش های تشخیص سرطان تیروئید

تشخیص سرطان تیروئید معمولاً شامل چندین آزمایش و روش می‌باشد که آزمایش خون، نیاز به تفسیر آزمایش خون توسط متخصص دارد را نیز دارد.
• معاینه فیزیکی و سابقه پزشکی
• اولتراسوند: از امواج صوتی برای ایجاد تصویری از غده تیروئید استفاده می کند.
• بیوپسی آسپیراسیون با سوزن ظریف (FNA): نمونه برداری تیروئید روشی است که شامل برداشتن نمونه کوچکی از بافت از غده تیروئید برای بررسی است.
• آزمایش خون: برای بررسی سطوح غیر طبیعی هورمون های تیروئید و پروتئین های خاصی که ممکن است نشان دهنده سرطان تیروئید باشد. آزمایش آنتی بادی نیز بکی دیگر از آزمایش ها است که برای تشخیص مشللات تیروئید انجام می‌شود

درباره آزمایش تیروئید و راهنمای کامل انجام آن را در اینجا بخوانید

علاوه بر این، برخی از آزمایشات خانگی سرطان تیروئید نیز وجود دارند، اما نباید به عنوان جایگزینی برای تشخیص پزشکی استفاده شوند. این آزمایش‌ها ممکن است شامل بررسی گردن برای وجود توده‌ها، مشاهده گلو برای تغییرات یا علائم غیرعادی یا اندازه‌گیری میزان متابولیسم پایه (BMR) با استفاده از دماسنج باشد.

عوامل خطر ابتلا به سرطان تیروئید

چندین عامل خطر برای ابتلا به سرطان تیروئید وجود دارد که یکی از آنها قرار گرفتن در معرض تشعشعات است و می تواند ناشی از درمان های پزشکی خاص یا تابش تشعشعات ناشی از حوادث نیروگاه یا سلاح های هسته ای باشد.

یکی دیگر از عوامل خطر این سرطان اضافه وزن یا چاقی است. بر اساس گزارش آژانس بین المللی تحقیقات سرطان (IARC)، افرادی که اضافه وزن یا چاق دارند در مقایسه با افرادی که 1 درجه ندارند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان تیروئید قرار دارند.

سایر عواملی که ممکن است خطر ابتلا به سرطان غده تیروئید را افزایش دهند عبارتند از: زن بودن و داشتن سابقه خانوادگی سرطان تیروئید. بسیاری از افراد با این عوامل خطر هرگز به این بیماری مبتلا نمی شوند.

درمان سرطان تیروئید

درمان سرطان تیروئید به نوع و مرحله سرطان بستگی دارد که در ادامه برخی از رایج ترین گزینه های درمانی را بررسی می‌کنیم.

• جراحی: رایج ترین درمان سرطان تیروئید شامل برداشتن غده تیروئید، بخشی از غده تیروئید یا غدد لنفاوی گردن است.
• درمان با ید رادیواکتیو (RAI): نوعی پرتودرمانی داخلی که شامل مصرف قرص یا مایع حاوی ید رادیواکتیو است که توسط غده تیروئید جذب شده و سلول های سرطانی را از بین می برد.
• پرتودرمانی خارجی: نوعی پرتودرمانی که از اشعه ایکس پرانرژی یا انواع دیگر پرتوها برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می کند.
• شیمی درمانی: نوعی درمان سرطان که از داروها برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می کند.

در سال 2023، برخی از جدیدترین درمان‌ها برای سرطان تیروئید ممکن است شامل درمان هدفمند، ایمونوتراپی یا درمان ترکیبی باشد که از ترکیبی از درمان‌های مختلف برای هدف قرار دادن سلول‌های سرطانی به طور مؤثرتر استفاده می‌کند.

عوارض سرطان غده تیروئید

سرطان تیروئید ممکن است در ابتدا هیچ علامتی ایجاد نکند. اما همانطور که رشد می کند، می تواند علائم و نشانه هایی مانند تورم در گردن، تغییرات صدا و مشکل در بلع را ایجاد کند اما توجه داشته باشید که با تمامی این علائم درصد کمی از افراد دچار سرطان می‌شوند و با یک یا دو نشانه نمی‌توان سرطانی بودن آن را تایید کرد. در سرطان مدولاری تیروئید، اگر سرطان در سراسر بدن پخش شده باشد، فرد ممکن است علائمی مانند اسهال، خارش و گرگرفتگی را تجربه کند.

برخی از عوارض احتمالی سرطان تیروئید ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• عود سرطان
• متاستاز (گسترش) سرطان به سایر قسمت های بدن مانند ریه ها، استخوان ها یا کبد
• کم کاری تیروئید (غده تیروئید کم کار)
• آسیب به غدد پاراتیروئید که سطح کلسیم را در بدن کنترل می کنند
• تغییر صدا یا مشکل در صحبت کردن

متاستاز سرطان تیروئید به ریه

سرطان تیروئید گاهی اوقات می تواند به سایر قسمت های بدن از جمله ریه ها متاستاز دهد (سرایت کند). هنگامی که سرطان تیروئید به ریه ها گسترش می یابد، ممکن است علائمی مانند سرفه، تنگی نفس، درد قفسه سینه یا مشکل در تنفس ایجاد کند. درمان سرطان تیروئید متاستاتیک به ریه ممکن است شامل جراحی و پرتودرمانی باشد.

مراقبت های پس از درمان سرطان تیروئید

پس از درمان سرطان تیروئید، مراقبت های بعدی بسیار مهم است زیرا اکثر سرطان های تیروئید به کندی رشد می کنند و حتی 10 تا 20 سال پس از درمان اولیه می توانند عود کنند. تیم مراقبت های بهداشتی شما توضیح خواهد داد که به چه آزمایش هایی نیاز دارید و هر چند وقت یکبار باید انجام شوند.

پزشک ممکن است آزمایش‌ها و روش‌های بعدی را برای جستجوی علائم بازگشت سرطان توصیه کند. ممکن است یک یا دو بار در سال برای چندین سال پس از پایان درمان قرار ملاقات های بعدی داشته باشید. درمان تسکینی نیز می تواند درد را تسکین دهد و به مدیریت سایر علائم کمک کند. درمان ممکن است شامل رادیوتراپی، شیمی درمانی یا سایر درمان های دارویی باشد.

علاوه بر مراقبت های پزشکی، مهم است که با خوردن یک رژیم غذایی سالم، استراحت و ورزش کافی، مدیریت استرس و کمک گرفتن از دوستان و خانواده از خود مراقبت کنید.

سوالات متداول